Er zijn geen kernproeven, er is geen bewapeningswedloop en er zijn ook geen topconferenties waarop de wereldmachten met hun restant aan redelijkheid erin slagen een vernietigende confrontatie te vermijden. Er is ook geen sprake van dat dergelijke toestanden zullen terugkeren, en daarom kunnen we de verhoogde spanning tussen Rusland en het Westen niet zien als de inleiding tot de Koude Oorlog van de 21ste eeuw.
Afgezien daarvan is het de vraag of de supermachten (als we Rusland zo nog mogen noemen) zich zo’n confrontatie zouden kunnen veroorloven. De annexatie van de Krim en het conflict over Oekraïne verstoren de internationale orde. De internationale gemeenschap, of wat daarvan over is, heeft met strafmaatregelen gereageerd. Maar is daarmee de nieuwe Koude Oorlog begonnen?
Rusland staat op de drempel van een diepe economische crisis. Een van de oorzaken is de gestaag dalende olieprijs, een wereldwijd verschijnsel waarvan een exporterend land als Rusland de nadelen ondervindt. Ook de economische strafmaatregelen van het Westen beginnen hun invloed op het dagelijks leven te krijgen. De koers van de roebel tegenover de dollar en de euro laat een dalende lijn zien. Dit alles zal voor de Russische consument niet verborgen blijven.
Het Westen slaat nu alarm vanwege de agressieve expansiepolitiek van Poetin. We laten hem te veel zijn gang gaan, zeggen de critici. Het Westen gedraagt zich evenwel passief. Wat Oekraïne aangaat worden vergelijkingen gemaakt met Hitlers annexatie van Sudetenland, de conferentie van München in 1938 en Chamberlains historische vergissing: ‘Peace in our time.’ Maar het is retoriek. Misschien wil Poetin Oekraïne veroveren, of er een vazalstaat van maken, maar geloven we werkelijk dat het Westen bereid zal zijn dit te verhinderen, een mobilisatie af te kondigen, dreigende militaire oefeningen aan de grens met Rusland te houden, tot de rand van de oorlog te gaan? De massa’s in het Westen hebben zelf andere problemen: de voortdurende crisis, de ongeloofwaardigheid van ‘de’ politiek in het algemeen, het wantrouwen tegen Brussel, culminerend in de opkomst van rechts.
Dat is de werkelijke zwakheid van Europa en Amerika zoals ook door de uitslag van de tussentijdse verkiezingen in Amerika weer is aangetoond. En dat heeft Poetin begrepen. Moskou steunt de rechtervleugel van de Europese politiek. Het Front National van Marine Le Pen heeft van Russische banken een lening van 9,4 miljoen euro gekregen, geld dat Europese banken niet beschikbaar wilden stellen. Jean-Marie Le Pen, de oprichter van het Front National, kreeg een lening van twee miljoen van een instelling die wordt geleid door een voormalig lid van de KGB, de geheime dienst van de Sovjet-Unie.
Mevrouw Le Pen bewondert Poetin al veel langer. Dat komt onder andere door haar afwijkende denkbeelden over de toekomst van Europa, zoals bij ons de PVV die heeft. Wat Wilders over Poetin en zijn buitenlandse politiek denkt weten we niet. Maar Geert en Marine kunnen het uitstekend met elkaar vinden. Op een foto in NRC Handelsblad van 1 december begroeten ze elkaar als verloofden die elkaar lang niet hebben gezien. Op het congres van het Front National noemde Wilders haar de volgende president van Frankrijk. En wat denkt zij verder van de tegenwoordige buitenlandse politiek? ‘Ons Europa loopt van de Atlantische Oceaan naar de Oeral en niet van Washington naar Brussel’, zei ze. De weigering van de Franse regering om Rusland een oorlogsschip te leveren noemde ze een ernstige politieke fout. Nog één keer Wilders. ‘Criminelen, jihadisten en illegalen moeten worden uitgezet. On est chez nous.’ Opnieuw gejuich. En dan komt vice-voorzitter van de Doema Andrej Isajev aan het woord, over Oekraïne. ‘De tegenwoordige machthebbers in Kiev zijn ideologische bondgenoten en erfgenamen van Hitler’, roept hij. Applaus, ook van Marine Le Pen.
Zo’n congres heeft zijn nut. De politiek zowel in Europa als in Amerika is langzamerhand in diep verval. Hoofdoorzaken zijn de economische crisis die blijft doorsudderen en de permanente chaos in het Midden-Oosten, de opkomst van IS waarvoor niemand in het Westen een oplossing heeft, de oorlog in Syrië en nu weer de onlusten in Egypte. Een en ander leidt ook tot verergering van het vluchtelingenprobleem. Uit Brussel kunnen we geen oplossing verwachten, weten we langzamerhand uit ervaring. In Europa verspreidt zich een politieke radeloosheid. Onder zulke omstandigheden wordt een steeds groter deel van het electoraat vatbaar voor onbeproefde radicale oplossingen. Een president Le Pen, houd er ernstig rekening mee.