De uitslag van de presidentsverkiezingen van Polen, afgelopen zondag, levert een even heldere kaart op. De westelijke stem ging naar de zittende president Bronislaw Komorowski, verbonden aan het rechts-liberale Burgerplatform. De oostelijke inwoners kozen voor Andrzej Duda, van de rechts-conservatieve partij voor ‘Recht en Rechtvaardigheid’.

Beide kampen zijn nagenoeg even groot, al won deze keer de uitdager, Duda. De electorale grens, die van rechtsboven naar linksonder loopt, is nagenoeg dezelfde als de staatkundige Poolse westgrens in 1939. Polen kreeg de ‘nieuwe’ westelijke provincies na de oorlog, ter compensatie van de gebieden die het land in het oosten moest afstaan aan de Sovjet-Unie. Opvallend is dat juist de steden in deze voormalig Duitse gebieden, zoals Gdansk (Danzig) en Wroclaw (Breslau), een razendsnelle economische groei doormaken. Het oosten, dat dus ook voor de oorlog Pools was, is armer. En agrarisch.

En het kiesgedrag? Poolse analisten wijzen in eerste instantie naar een verschil in welvaart. Het land krijgt veel geld van de Europese Unie, wat tot zichtbare welvaartsgroei leidt: spiegelende kantoorflats en zwarte snelwegen. Maar juist door die zichtbaarheid wordt de armoede in het achterblijvende oosten relatief groter. Wie rondkomt van een minimumloon van achthonderd zloty (220 euro) raakt niet opgetogen van de ‘vrijheid’ waar Komorowski voor zegt te staan.

Volgens Komorowski was een stem op zijn tegenstander Duda een stem voor ‘de Middeleeuwen’. Hier komt een dieperliggend cultuurhistorisch verschil aan de oppervlakte dat de electorale grens tussen de twee Polen kan verklaren. Terwijl Komorowski over vrijheid en economische groei sprak, vroeg Duda zich af wat vrijheid betekent in een oprukkende EU en wat groei betekent als die wordt aangejaagd door westers flitskapitaal. Duda bepleitte zelfs de ‘repolonisatie’ van financiële instellingen.

Na de oorlog werd de bevolking in het westen grotendeels naar Duitsland gejaagd (zo’n anderhalf miljoen mensen). Hun huizen werden ingenomen door inwoners uit ‘verloren’ gebieden. De Polen in het westen zijn dus ‘ontworteld’ en kiezen daarom voor individuele vrijheid, menen enkele politieke analisten. De armere, maar gewortelde Pool kiest daarentegen voor de conservatieve waarden van Duda, man uit Krakau, inderdaad de middeleeuwse hoofdstad van Polen.