Partijgenoten van Emmanuel Macron waren niet onverdeeld enthousiast toen de Europese Commissie onlangs haar groene plannen presenteerde. ‘Politieke zelfmoord’, noemde een europarlementariër van La République en Marche! het voornemen om benzine en diesel extra te beprijzen. Voor je het weet marcheren de gele hesjes door de straten van Brussel en Berlijn. Macron kon het weten: na zijn poging om de brandstofaccijnzen te verhogen kwam het volk pardoes in opstand. (Dat er al langer onvrede sluimerde over de groeiende ongelijkheid en Macrons economische beleid roepen zijn politieke vrienden liever niet in herinnering.) De Franse president kwam tegemoet aan de grieven van de gilet jaunes door een burgerberaad in het leven te roepen, waarin 150 gewone Fransen, geselecteerd door loting, bijeenkwamen om een antwoord te formuleren op de uitdaging om de broeikasgassen vóór 2030 met veertig procent te verminderen, op een sociaal rechtvaardige manier.
Wat bleek? Burgers zijn best bereid tot verregaande maatregelen. Ze wilden onder meer de maximum snelheid verlagen tot 110 kilometer per uur, dividendbelasting voor grote bedrijven, pesticiden verbieden en ‘ecocide’ strafbaar stellen. Vooraf had Macron beloofd de uitkomsten van de Convention Citoyenne pour le Climat serieus te nemen, maar toen hij hun wensenlijstje zag bleek die belofte weinig waard. Van de 149 uitgewerkte voorstellen werden er slechts achttien integraal overgenomen. Voor de klimaatactivisten voelt dat als verraad, zo beschrijft Angela Dekker in haar artikel op pagina 30. De afgezwakte Klimaatwet die vorige week wél werd aangenomen schiet te kort om de doelen van Parijs te behalen.
In de Volkskrant verscheen een reconstructie van de totstandkoming van de Green Deal, waaruit bleek dat Macrons partijgenoten niet de enigen waren met bezwaren. ‘Is dit niet een beetje veel?’ vroeg de eurocommissaris voor Concurrentie geschrokken toen zij de plannen van team Timmermans onder ogen kreeg. Kan het niet wat gematigder? wilde de commissaris voor Handel & Economie weten. Zulke vragen hebben iets bevreemdends met de beelden van de watersnoodramp op het netvlies. Want zonder serieuze inspanningen om de uitstoot van broeikasgassen terug te dringen zullen verwoestende overstromingen en dodelijke hittegolven alleen maar vaker voorkomen. ‘We lijken al bijna te leven in een rampscenario van een goedkope sciencefictionfilm’, zegt geowetenschapper Maarten Kleinhans in een interview op pagina 10.
Hij is niet de enige wetenschapper die zijn wanhoop steeds opzichtiger laat doorschemeren. ‘Het leven op aarde kan zich wel herstellen van een drastische verandering van het klimaat. Mensen kunnen dat niet’, citeerde het Franse persbureau afp uit het gelekte conceptrapport van het VN-klimaatpanel. ‘We are in deep, deep sh*t’, zei een klimaatwetenschapper tegen de bbc. Het is goed om te bedenken dat dit onderzoekers zijn die ‘sweeping statements’ (om de woorden van onze demissionaire premier te gebruiken) doorgaans schuwen. Ze verzamelen gegevens, testen hypothesen, onderzoeken alternatieve verklaringen, scherpen hun theorieën aan, laten die checken en dubbelchecken door kritische collega’s, treden met hun bevindingen naar buiten als ze voldoende zeker zijn van hun zaak, vertalen hun conclusies voor beleidsmakers, dringen voorzichtig bij hen aan op actie, waarschuwen nog eens dat er een hoop narigheid op ons af komt, verlaten aarzelend hun laboratoria of studeerkamers en beschilderen een protestbord met de tekst ‘wanneer wetenschappers demonstreren, weet je dat we in de problemen zitten’, proberen zich niet te laten demotiveren door gevoelens van frustratie of angst en blijven hun modellen updaten, zelfs als daaruit een steeds somberder toekomstbeeld opdoemt. Maar wanneer ze vervolgens geconfronteerd worden met temperaturen en noodweer die zelfs hun worstcasescenario’s niet zagen aankomen, terwijl politici klimaatplannen aanvallen omdat ze gevangen zitten in kortetermijndenken, dan kun je het hun moeilijk kwalijk nemen dat ze zich in krachttermen uiten.