Is seks in de populaire cultuur pornografie, kunst of misdaad? Deze vraag stelt Norman Mailer in de nieuwe documentaire Inside Deep Throat, waarin de politieke en culturele geschiedenis van de beroemdste pornofilm aller tijden onder de loep wordt genomen. De film, Deep Throat, en de vraag van Mailer zijn actueel. Het wordt steeds duidelijker dat de conventies van de porno-industrie doordringen in toegankelijke genres als speelfilms en hiphopmuziekvideo’s. Dat is ook de reden waarom velen in Nederland zich zorgen maken over het morele welzijn van met name jonge meisjes. En dat is de reden waarom de officier van justitie in Memphis, Tennessee, die destijds verantwoordelijk was voor het strafrechtelijk vervolgen van betrokkenen bij Deep Throat, in Inside Deep Throat stelt dat het klimaat momenteel beter is dan ooit voor het toepassen van de Amerikaanse zedenwetten. Seks in beeld is pornografie en pornografie is slecht, is de achterliggende gedachte.
Maar zo eenduidig is het niet. Dat weet vooral Mailer, die samen met de usual suspects in Inside Deep Throat speurt naar de betekenis van pornografie. De bekende gezichten zijn Gore Vidal, Norman Mailer, Camille Paglia, Dick Cavett, Carl Bernstein, Larry Flynt, Hugh Hefner en Alan Dershowitz. Mailer raakt een zenuw als hij stelt dat Deep Throat uniek was doordat de film een fusie van misdaad en kunst representeerde. Tegenover deze intellectuele benadering staan de opvattingen van louche figuren die de film maakten en verspreidden: diverse maffiosi, «regisseur» Gerald Diamano, «productie-assistent» Ron Wertheim en de hoofdrolspelers Harry Reems en de legendarische Linda Lovelace. Vooral Lovelace blijft boeiend: ogenschijnlijk met veel plezier aan het werk in Deep Throat, maar dan, met feministe Gloria Steinem aan haar zijde, weer verklaren dat zij tot seks werd gedwongen, dat zij in feite werd verkracht. De ommezwaai van Lovelace werd overigens later, vlak voordat zij bij een auto-ongeluk stierf, tenietgedaan doordat zij wegens geldgebrek terugkeerde naar de porno-industrie.
Ook dubbelzinnig is de houding van Diamano. Zijn film is niets anders dan hardporno. Toch houdt hij in Inside Deep Throat vol dat hij er in de jaren zeventig van overtuigd was dat het doordringen van pornografie naar de hoofdstroom van Hollywood gewoon een kwestie van tijd was. Hierin was hij overigens niet de enige. Toen de fbi tijdens het Nixon-bewind een onderzoek van drie jaar tegen Deep Throat startte, en dat uitmondde in een gerechtelijk verbod op de film, sprongen velen in de bres voor Diamano en vooral voor de mannelijke hoofdrolspeler, Harry Reems. Beroemde sterren als Warren Beatty en Jack Nicholson schaarden zich publiekelijk achter Reems. Aangezien hij een kunstenaar was, vonden zij, was hij vrij zijn beroep uit te oefenen.
Het gelijk van Diamano – porno in de popcultuur – blijkt steeds meer: mainstream-seksfilms als Michael Winterbottoms briljante Nine Songs (2004), online-films als de seksvideo’s van de sterren Pamela Anderson en Paris Hilton en hiphopvideo’s waarin het vocabulaire van de pornofilm volmaakt mengt met dat van de traditionele clip bewijzen dat pornografie steeds meer de visuele lingua franca wordt.
Inside Deep Throat is uit op dubbel-dvd, met Deep Throat als bonus