Balinese maskers
Het stuk op pagina 4 van De Groene Amsterdammer van 14 december over de klimaatconferentie op Bali heeft mij verbijsterd. Het gaat hier om vraagstukken waar de wereld al vele decennia mee worstelt. Voor het eerst sinds het eerste optreden van de Club van Rome ziet het er nu naar uit dat werkelijk wereldwijd zaken gedaan kunnen worden. Daar zitten natuurlijk nog vele haken en ogen aan. Het is tot nu toe nog maar zelden gelukt wereldwijde afspraken te maken, en die dan ook nog in feitelijk beleid om te zetten. Het gaat hier om wankele stappen op nog bijna onbetreden terrein: het sturen van globale processen. Denk ook aan de afgesproken Millenniumdoelstellingen, denk ook aan de afspraken op het gebied van wapenhandel en -beperking, door iedereen onderschreven, door slechts weinigen gehandhaafd.
Ik kan me een flinke mate van scepticisme dan ook goed voorstellen. Maar dan wil ik daar deskundig en terzake bij worden voorgelicht. Ik denk niet dat wie dan ook gediend is met een malicieuze boutade die aan elkaar hangt van halve waarheden, verkeerd begrepen (of opzettelijk zo bedoelde?) foute verbanden, misplaatste beschuldigingen en hier en daar regelrechte onzin, zoals die in dit stuk aan ons worden voorgeschoteld.
Om een voorbeeld te geven: de ijskap van de Zuidpool groeit niet ‘gestaag’. Het is alleen nog onduidelijk of van wat er in de zuidelijke winter (onze zomer) bij komt, in de zuidelijke zomer (onze winter) méér af gaat of gewoon dat wat er altijd al af ging. En extra sneeuwval in Tirol is een heel voor de hand liggend uitvloeisel van bij de klimaatverandering behorende extreme neerslag. En dan die Engelse rechter. Die heeft alleen maar bepaald dat de film van Al Gore op bepaalde scholen niet mag worden vertoond, omdat de worst-case-scenario’s er voor kleine kinderen te eng uitzien en aan hen moeilijk duidelijk te maken is wat het verschil is tussen iets wat kán gebeuren en iets wat zál gebeuren. Niks ‘grove fouten’.
Helemaal bizar is de opmerking over ‘Hummerhufter’ Schwarzenegger, want deze voormalige filmster heeft, als (Republikeinse) gouverneur van Californië, kans gezien van deze staat een voorbeeld van duurzaam transport en duurzame productie te maken waar menig Europees land nog een puntje aan kan zuigen. Het is dus heel normaal dat hij acte de présence geeft op Bali.
En zo kan ik nog wel even doorgaan. Kyoto is tot nu toe inderdaad geen geweldig succes, maar de manier waarop dat hier wordt beargumenteerd, raakt kant nog wal. En emissiehandel is geen panacee, maar de manier waarop er hier over gesproken wordt, bewijst dat de schrijver helemaal niet begrijpt hoe het werkt. Deze opzettelijke ridiculisering van belangrijke processen is niet wat ik van mijn lijfblad verwacht.
Bram van der Lek
Werner Herzog
Diepe weerzin tegen de persoon maakte dat ik het artikel in De Groene Amsterdammer van 7 december over Werner Herzog oversloeg. Ik werd er echter op attent gemaakt dat ik daarin genoemd word. Dus heb ik het alsnog gelezen. Herzog zegt over de verfilming van Nosferatu, waarbij hij ratten gebruikte en mij als expert inschakelde: ‘Wij hebben geen enkele rat verloren.’ De feiten zijn anders. Herzog liet in drie dagen 10.000 witte ratten uit Hongarije zonder eten en drinken naar Nederland vervoeren op een open vrachtauto. Duizend ratten stierven onderweg van honger en dorst, de 9000 andere ratten vraten elkaar op. Toen ze aankwamen in Den Hoorn (bij Delft), waren ze gek van dorst. We hebben er de brandslang op gezet om ze te laven. In de eerste drie dagen kwamen nog eens duizend ratten om, ondanks de zorg van twee studenten van mij. Herzog vertelt dat de ratten geschminkt moesten worden, omdat hij geen witte ratten wilde inzetten. Bij dat zogenaamde schminken werden de ratten, veertig stuks tegelijk in een open kooi, in kokend water gedompeld waarin de verf was opgelost. Bij deze procedure kwam gemiddeld de helft van de ratten om. De overlevenden likten in ijltempo de verf van hun vacht af. Toen Herzog uiteindelijk in Schiedam zijn ratten bij het filmen inzette, waren er nog 5000 over. Tijdens het filmen zijn honderden ratten ontsnapt. Wat toen nog over was, heeft Herzog meegenomen naar Lübeck, waar hij ze andermaal bij een scène losliet. Hij nam niet de moeite ze weer te vangen, zodat de laatste paar duizend aldaar jammerlijk zijn omgekomen, want witte ratten overleven niet in de stad. ‘Wij hebben geen enkele rat verloren’, kan derhalve gekwalificeerd worden als de meest verbijsterende leugen van 2007. Herzog heeft onmiskenbaar charisma, maar het is het charisma van een regelrechte demon. Hij schrijdt over lijken om zijn doelen te bereiken.
Maarten ’t Hart