Mondialisering
De hedendaagse universiteit wordt gekenmerkt door internationalisering (wat in de praktijk vooral betekent dat naar de Angelsaksische wereld wordt gekeken) en specialisering. Ondanks het laatste verdwijnt kennis over onderwerpen die niet op aandacht kunnen rekenen in het Engelstalige taalgebied, zoals Merijn Oudenampsen in zijn column van 16 februari terecht schrijft. Mij is echter onduidelijk waarom hij dan spreekt van ‘globalisering van de wetenschap’ – wordt deze steeds algemener? Het is een lelijk en onjuist anglicisme, waarvoor de Nederlandse taal een beter woord heeft: mondialisering. De verloren kennis van nationale instituties en de bijbehorende beleidscontext krijgen we niet snel terug, maar een correcte zin kan een kleine daad van verzet zijn tegen de Angelsaksische dominantie.
TEUN DOMINICUS, Amsterdam
Slavernij
Lof voor al die recente aandacht voor slavernij in De Groene. Maar Nederland is een klein land en slavernij is wereldwijd van alle tijden. Dat perspectief mis ik en het zou goed zijn meer aandacht − en actie − te zien waar het hedendaagse slavernij en ongelijkheid betreft. Daar valt misschien nog iets aan te veranderen, aan het verleden niet.
En wordt het ook geen tijd voor excuses (en rechtsherstel) voor de inheemse bewoners van de Amerika’s (negentig procent omgekomen in de decennia na 1500), Australië en Tasmanië (in dat laatste geval honderd procent uitgemoord), Siberië, China en Zuidoost-Azië? En voor de generaties fabrieksarbeiders die in Europa en de VS zijn uitgebuit en achtergesteld, en voor de vrouwen die wereldwijd pas enkele decennia stemrecht hebben (en dat nog niet eens overal). Kortom: het verleden is een zee van menselijk leed. Die kunnen we niet dempen. Tegen dat leed een dam opwerpen, kunnen we op zijn minst proberen, al biedt dat weinig hoop.
LAURAN TOORIANS
Vermeer
Een prima recensie van Koen Kleijn (of moet ik zeggen Koen Little) over de Vermeer-tentoonstelling in De Groene van 16 februari. Wel jammer om het woord ‘power’ te lezen in de zin ‘(…) door het bredere overzicht komen ze met nieuwe power op je af’. Een onnodig anglicisme, ‘(zeggings)kracht’ had hetzelfde gecommuniceerd. Ik was dus, zoals u begrijpen kunt, not amused.
DAMIAN HAUER, Oegstgeest
Misantropie
Jaap Tielbeke vraagt zich in De Groene van 16 februari af wat je levenshouding nog kan zijn in deze tijden van vernietiging door de mens van klimaat, natuur en biodiversiteit. Word je niet vanzelf misantroop en ga je mensen haten? Diverse denkers en filosofen passeren de revue in zijn essay hierover. Velen daarvan maken echter nog steeds denkfouten die niet meer nodig zouden moeten zijn, of zijn onbewust nog steeds dualist. Tielbeke komt daarom met zijn betoog over misantropie jammer genoeg niet verder dan ‘gelukkig zijn er mensen die het anders zien’.
Waar het om gaat, is dat de mens ook onderdeel is van de natuur. Middels de evolutie heeft de natuur de mens doen ontstaan. Wat de natuur overkomt heeft ze dus als het ware aan zichzelf te danken en als mensen de natuur verpesten is dat de natuur zelf die daarmee bezig is. Een deel van de mensheid is aangeboren empathisch en altruïstisch, een ander deel is helaas aangeboren egocentrisch en egoïstisch. De invloed van cultuur (opvoeding, gewoontes, manieren van doen en denken) is indirect ook ‘natuur’. De evolutie heeft de mens een groot adaptief vermogen gegeven die cultuur mogelijk heeft gemaakt. En ook ethiek en moraal zijn deel van de natuur: de moraal heeft de mens helpen overleven in de evolutie (Pouwel Slurink).
Er is dus geen reden om andere mensen te veroordelen of haatdragend te zijn. Hoe kun je immers boos zijn op de natuur? Je kunt hoogstens boos zijn op het leven en het lot, en je kunt mensen aanspreken op hun gedrag. En inderdaad, het enige wat je verder kunt doen is je best doen, solidair zijn en strijd voeren (Albert Camus en anderen). Dit samen doen met anderen helpt dan ook nog tegen depressiviteit, is mijn ervaring. Dat daarbij de 21ste eeuw tragisch zal zijn, is helaas onvermijdelijk (Kees van Peursen).
ARIE OOSTERLEE, Diemen