De Hermans-biografie

Max Pam schreef in De Groene Amsterdammer van 3 april: ‘Het is niet makkelijk om de Hermans-archieven binnen te komen, maar ze zijn ook nooit helemaal gesloten geweest.’ Inderdaad wekt de site van het Willem Frederik Hermans instituut die suggestie. Daar stond en staat over het archief: ‘Het archief van Willem Frederik Hermans is in principe gesloten. Aanvragen voor toegang tot het archief kunnen, uitsluitend schriftelijk, gericht worden aan het Letterkundig Museum. Het WFHi beslist over de toestemming.’

In mei 2005 diende ik een verzoek in via het Letterkundig Museum om inzage te krijgen in een paar archivalia, brave stukken waar niemand zijn vingers aan zou kunnen branden. In mei 2006, een jaar later, had ik nog steeds geen reactie van het LM, en het LM ook niet van het WFH instituut. Ik vroeg om opheldering bij de conservator en kreeg het volgende te horen: ‘Op verzoeken tot inzage wordt door het WFHi helaas maar mondjesmaat of niet gereageerd. Het archief moet inderdaad de facto als gesloten worden beschouwd.’

Blijkbaar ben je als gepromoveerd Neerlandicus, die al ruim veertig jaar over Hermans publiceert, niet goed genoeg om toegang te krijgen tot het Hermans-archief.

Rob Delvigne

De Hermans-biografie (2)

‘Oral history’, wat mensen zich herinneren, is, zeker bij zeventig-plus-geheugens, een weinig betrouwbare bron, want onderhevig aan ‘editing’, zelfcensuur en spontane hiaten. Max Pams verwijt dat Willem Otterspeer bijna exclusief documentaire informatie benut en voorbijgaat aan de oral history rond de persoon van W.F. Hermans (De Groene Amsterdammer van 3 april), betreft een methodologische voorkeur – het goed recht van elke biograaf dunkt mij.

Pams inhoudelijk meest zwaarwegende kritiek betreft de presentatie van de ‘moord’ op Corry Hermans als een geval van zelfmoord – daarin lijken echter de documenten Otterspeer gelijk te geven. In een in 1962 op band vastgelegd biografisch interview (afgenomen door Hans van Straten en, na persoonlijke correctie door Hermans, pas in 1995 gepubliceerd met als titel ‘Ze zullen eikels zaaien op mijn graf’) blijkt bij Hermans geen spoor van twijfel over het wat, maar hooguit over het hoe: ‘Maar ja, wat nu die zelfmoord betreft, ik denk toch dat het initiatief van mijn zuster is uitgegaan. Deze man moet heel erg bang zijn geweest.’ Mogelijk ook van betekenis in dit verband is Hermans’ levenslange minachting voor Ter Braak en zijn politiek engagement dat eindigde in suïcide.

Klaas Maas, Voorschoten

Veerkracht

Alexander Rinnooy Kan schrijft in zijn essay ‘Ik worstel, maar hoe kom ik boven?’ (De Groene Amsterdammer van 27 maart): ‘Het mooiste woord [voor veerkracht] komt uit het Engels: resilience.’ Ik zou graag willen weten wat hij bijzonder aan dat woord vindt… Alleen omdat het een Engels woord is?

Ik ben Italiaans van oorsprong en ik vind het Nederlandse woord prachtig. Waarom hebben de Nederlanders geen hart voor hun eigen taal en cultuur?

Rosa Visser-Zaccagnini

Ongelijkheid

‘Wanneer het rendement op vermogen groter is dan de groei van het nationaal inkomen, resulteert dat in ongelijkheid.’ Aldus Jesse Frederik in De Groene Amsterdammer van 27 maart. Van deze formulering gaat mogelijk de (waarschijnlijk niet bedoelde) suggestie uit dat hiermee de oorzaak van de toenemende ongelijkheid wordt benoemd. Maar het gaat natuurlijk om een gevolg, namelijk het gevolg van verschoven machtsverhoudingen in de samenleving. Het rendement op vermogen berust op bedrijfswinsten, rente op obligaties en hypotheken, huurinkomsten en ook op speculatiewinsten. Hun spectaculaire groei is terug te voeren op de macht van de kapitaalbezitters en hun politieke medestanders. Die leidt tot lagere belastingen, legio mogelijkheden om belastingen te ontwijken en te ontduiken, subsidies van nationale overheden voor grote ondernemingen, minder regels en toezicht op mogelijk dubieuze praktijken, beïnvloeding van de openbare mening, groeiende invloed op wetenschap en technologie. Een belangrijke factor die het kapitaal begunstigt, is de fatale verzwakking van de linkse beweging (politieke partijen en vakbeweging), die zelfs in de huidige omstandigheden nog geen deuk in een pakje boter slaat.

Daan Brouwer, auteur van ‘Waarom de mensen balen van de politiek’, Amsterdam

Ondertussen op groene.nl

Woensdag Het nieuwe nummer Donderdag Cultuuragenda Boek van de week Economie Vrijdag Rob van Erkelens Zaterdag Media Marja Pruis leest Zondag In de wereld Opheffer Maandag De vijf beste Nadia Ezzeroili Dinsdag JdV consumeert