Postkoloniale absences (1)

Met interesse, en enige verbazing, las ik het artikel van Abram de Swaan (in De Groene van 11 mei) waarin hij ook de Atjeh-oorlog en mijn recente boek daarover beschrijft. Ik ben het roerend met De Swaan eens dat meer aandacht voor deze duistere bladzijde uit de Nederlandse geschiedenis wenselijk is. Als schrijver heb ik daarom geprobeerd om de Atjeh-oorlog voor een zo breed mogelijk publiek te ontsluiten, inderdaad in navolging van onder anderen David Van Reybrouck.

Bovenal heb ik in mijn boek willen laten zien dat er een zeer relevant Indonesisch perspectief op de koloniale geschiedenis is – een perspectief dat opvallend afwezig is in veel Nederlandse studies en discussies, die maar al te vaak dezelfde, in zichzelf gekeerde cirkeltjes rond thema’s als schuld en boete draaien.

Dit alles neemt natuurlijk niet weg dat meer wetenschappelijk onderzoek naar de gruwelen van de Atjeh-oorlog meer dan welkom is. Tot het zo ver is zullen we het moeten doen met de (nog altijd uitstekende) studie van Paul van ’t Veer (overigens uit 1969, niet uit 1961). Wie de moeite neemt om dat boek te lezen, zal overigens zien dat het totaal aantal geschatte slachtoffers rond de honderdduizend ligt, waarmee de Atjeh-oorlog de Indonesische Onafhankelijkheidsstrijd op zijn minst evenaart.

ANTON STOLWIJK, Boston, USA

Postkoloniale absences (2)

Ik ben het volledig eens met Abram de Swaan dat het tijd is om eens eerlijk terug te kijken naar wat we destijds eufemistisch de ‘politionele acties’ noemden. Het kabinet vond dat vorig jaar ook en gaf opdracht onderzoek te doen naar wat het (wéér eufemistisch) noemt de ‘dekolonisatie’. Hoezo dekolonisatie? De oorlog had toch het tegenovergestelde doel, de kolonie te behouden? Het kabinet stelde dat ‘beter en meer inzicht in het eigen verleden een belangrijke rol speelt bij het beschermen en bevorderen van mensenrechten, internationaal recht en de rechtsstaat’. De term ‘dekolonisatie’ toont echter hoe moeilijk dit inzicht is als het jezelf of je eigen groep betreft. Illustratief voor deze situationele blindheid is dat De Waarheid over de Tweede Politionele Actie schreef: ‘Dit is de bloedige Kerstnacht van het koloniale kapitaal’, terwijl de communisten, zoals bekend, weer een ander kwaad goedpraatten.

‘Het zijn niet goede voornemens die de weg naar de hel plaveien, het zijn zelfrechtvaardigingen.’ (David Mitchell, De niet verhoorde gebeden van Jacob de Zoet).

JAAP BOSMA, Hoogezand

Het verboden boek

In aansluiting op Chris van der Heijdens bespreking van Ewoud Kiefts boek Het verboden boek wil ik graag wijzen op de in 2016 verschenen biografie van Konrad Heiden door Stefan Aust: Hitlers erster Feind.

Konrad Heiden was in de aanvang van de jaren twintig een beginnend verslaggever bij, als ik mij goed herinner, de Frankfurter Zeitung. Aust schetst een indringend portret van een man (en zijn tijd) die al vanaf het begin een uitgesproken scherpe blik had op Hitler, zodanig dat het min of meer zijn enige thema werd. Hij publiceerde behalve artikelen ook boeken over de opkomst van Hitler en de nsdap. Boeken die ook vertaald verschenen in de Verenigde Staten.

In de begintijd kwam het voor dat Hitler afzag van zijn redevoering wanneer Heiden niet aanwezig was. Ook na zijn vlucht via Frankrijk en Portugal naar de Verenigde Staten bleef hij met hulp van informanten de ontwikkelingen in nazi-Duitsland volgen.

In zijn publicaties maakte hij al vrij vroeg in de jaren twintig gewag van zijn overtuiging dat de ontwikkelingen alleen maar tot een bloedbad, niet alleen voor de Europese joden, zou leiden.

FRANS VAN DER HOOGTE, Malmbäck

Informatiemiddag masterclass onderzoeksjournalistiek

Voor belangstellenden voor de masterclass onderzoeksjournalistiek organiseert platform Investico op vrijdag 26 mei (van 17.00 tot 18.30 uur) een informatiemiddag bij De Groene Amsterdammer. Aanmelden verplicht via web@platform-investico.nl.

Voor de masterclass zoekt Investico vier of vijf deelnemers. Zij leren journalistiek denken; krijgen les in methoden en technieken voor onderzoeksjournalistiek en schrijven onder begeleiding een diepgravend artikel voor De Groene Amsterdammer.

Duur: september 2017 tot maart 2018. Deelname is gratis maar vergt van de deelnemers een grote (onbezoldigde) tijdsinvestering. Eisen: minstens één academische opleiding en tussen de twintig en de dertig jaar oud. Volledige procedure en profiel op platform-investico.nl.

Succesvolle deelnemers worden uitgenodigd om betaald medewerker te worden bij Investico. Solliciteren kan tot en met dinsdag 31 mei bij hoofdredactie Investico op web@platform-investico.nl.