Postkoloniale absences (3)
Abram de Swaan heeft het in zijn artikel over het Nederlands-Indisch verleden (De Groene van 11 mei) ook over de ontkenning als groepsverschijnsel. Met een beroep op Jolande Withuis’ proefschrift over de Nederlandse Vrouwenbeweging (nvb) schrijft hij dat de kern van oprichtsters van de nvb die in concentratiekamp Ravensbrück gezeten hadden de verkrachtingen door sovjetsoldaten zelf moeten hebben meegemaakt, of ten minste hebben aanschouwd. Dit is onjuist omdat zij al in april, dus voor de komst van de Russen, door het Deense en Zweedse Rode Kruis waren geëvacueerd en overgebracht naar Zweden. Toen het Russische leger op 30 april in Ravensbrück aankwam vonden zij er nog tussen de 2000 en 3500 zieke en stervende vrouwen. Verder was het kamp leeg. Ook de andere ex-Ravensbrücksters die ik gesproken heb, wel of geen nvb-lid of communiste, ontkennen te zijn verkracht door Russische soldaten, eenvoudigweg omdat ze niet in het kamp waren, maar in Zweden.
Dat een aantal vrouwen uit ideologische overwegingen ontkende dat zulke daden door de Russen gepleegd waren staat buiten kijf, maar het ging daarbij niet om persoonlijke ervaringen en dus niet om groepsontkenning en verdringing.
LIA GORTER, medeoprichtster van Stichting Comité Vrouwenconcentratiekamp Ravensbrück, secretaris van de Nederlandse Vrouwenbeweging (NVB) 1987-1997
Voltooid leven
Het is unfair d66en Alexander Pechtold de mislukking in de schoenen te schuiven van de kabinetsformatie met de vier partijen vvd, cda, d66en ChristenUnie. Er zijn vele belangrijke zaken op te lossen, zeker, voor sommigen misschien belangrijker dan de voltooid-levenkwestie, zoals een ongetwijfeld jonge Aukje van Roessel stelt (De Groene van 25 mei). Maar ik kom niet in opstand, zoals zij wil. Ik zou graag onderzocht zien hoeveel ouderen zich noodgedwongen voortslepen in dit leven met vele ongemakken en een levensduur die nog niet zo heel lang geleden niemand voor mogelijk had gehouden.
Zelf ben ik 88, hoogbejaard dus, maar voor die leeftijd nog in redelijke staat. Ondanks dat kan ik lang niet meer wat ik vroeger kon en het lijf takelt sluipenderwijs af. Ogen en gehoor gaan sterk achteruit, vergeetachtigheid neemt toe, mijn rug is een last en ook ik (goh, wat zie jij er nog jong uit!) vraag me af waar het moet eindigen. Voorbeelden genoeg in mijn omgeving: dementie, vallen en botten breken, pijn, afhankelijkheid, moeilijker lopen, niet meer kunnen auto rijden, het niet meer kunnen bijbenen en ga zo maar door. Schuif een voltooid-levenwet dan maar weer op de lange baan, omdat een zeer kleine groep orthodoxe Nederlanders het niet kan opbrengen de meerderheid de vrijheid te gunnen (je hoeft er niet voor te kiezen) om over het eigen leven te beschikken? Het is niet d66die dwarsligt, het is de ijzeren onwrikbaarheid van de ChristenUnie met haar kleine achterban, terwijl het cda, met zijn allesbehalve soepele Buma, in zijn vuistjes lacht.
Netty van Lookeren Campagne