Friedrich Nietzsche

De aandacht voor Nietzsche maakte de eerste Groene van 2020 zeer interessant: zes bekende auteurs die met hun eigen interpretaties diverse aspecten van het leven en werk van Nietzsche wellicht in wat bredere kring bekend(er) hebben gemaakt. De verschillende artikelen zijn allemaal boeiend – al dwaalt Niña Weijers met haar focus op Lou Salomé iets verder van Nietzsche af – en brengen interessante feiten en visies voor het voetlicht. Toch bekroop mij na het lezen als zo vaak het unheimische Gefühl hoe jammer het is dat velen doorgaans zo afhankelijk zijn van vertalingen van de Duitse brontekst en het biografisch materiaal, waarbij Engelstalige publicaties voorrang lijken te genieten. Althans, verwijzingen naar het origineel of Duitse studies over Nietzsche blijven in Nederland vaak onderbelicht, al kwam de biografie van Safranski gelukkig wel ter sprake. Er is met betrekking tot Nietzsche in het Duits zeer veel te vinden, zowel antiquarisch als hedendaags.

Het citaat ‘de slechtste lezers…’ dat als tussenkop in de bijdrage van Xandra Schutte fungeert, is tijdloos en geldt onverminderd voor het werk ván Nietzsche maar ook voor teksten óver hem. De teksten van Nietzsche vragen om herlezen en herkauwen en blijven helaas door groeiende groepen individuen aangegrepen te worden voor de meest bizarre interpretaties.

Al wilde Nietzsche geen prediker zijn, hij kreeg en krijgt die status doordat de zoekende mens antwoorden bij hem denkt te vinden. Alsof die bemoeienis überhaupt iets met zijn denken heeft uit te staan. Helaas hebben (wereld)leiders in zowel het verleden als het heden weinig blijk gegeven van enig filosofisch begrip van Nietzsche’s gedachtegoed, dat door haar vorm als dynamiet kan werken. Morele voorzichtigheid en intellectuele nederigheid moet nu ook weer met een zaklantaarn worden gezocht, met alle gevaren van dien. Een Nederlandse Nietzsche-kenner van weleer die dat goed heeft begrepen en verwoord was Menno ter Braak.

En wat de denker zelf betreft, sluit ik me graag aan bij de afsluitende woorden van Niña Weijers: ‘Een leven is nooit maar één verhaal, en houdt zich zelden aan de wensgedachten van zijn vertellers.’

STEPHAN PETERS, Borne

Was will der Mann?

Het artikel van Maaike Meijer over het onbehagen van de man in De Groene van 15 januari roept vragen op die we ons te weinig stellen en die bij mij steeds in het achterhoofd spelen bij het volgen van het nieuws. Bijvoorbeeld: hoe kan seks ooit tot een oorlogsinstrument verworden? Massaverkrachtingen zijn onderdeel van vele oorlogen, hoe kunnen mannen hem omhoog krijgen als de vrouw voor hen een hoopje ellende is? Ik kan het me niet voorstellen.

Onze cultuur leert mannen dat zij met agressie op verlies moeten reageren, zo’n waarheid! The elephant in the room. Dank, Maaike Meijer.

HESTHER TIMS