Democratie in crisis
Casper Thomas (in De Groene, 23 januari) concludeert dat de democratie ‘in crisis’ heet te zijn, ‘maar wat werkelijk in crisis is, is het vertrouwen in democratische leiders’. In de Nederlandse context schetst hij het beeld dat ‘lijsttrekkers [zo druk bezig waren] met het rechtvaardigen van hun eigen politieke carrière dat nadenken over wat een functionerende, rechtvaardige democratie is erbij inschoot (…) Zo laat de liberale democratische elite het afweten om dit politieke ideaal levend te houden.’ Maar als het huidige systeem kennelijk steeds minder politici voortbrengt die ‘bereid [zijn het voor de democratie] op te nemen’, dan is de democratie toch juist wél in crisis? Thomas citeert bovendien een essay van Havel uit 1991: ‘De sluimerende goede wil in mensen moet worden wakkergeschud. Mensen moeten horen dat het zin heeft om je behoorlijk te gedragen, anderen te helpen, het algemeen belang boven dat van zichzelf te stellen.’ Hoewel als criterium voor liberale democratie uiteraard nogal subjectief, uitspraken van de minister-president over ‘invechten’ en ‘in elkaar slaan’ (was zoiets tien, twintig jaar geleden voorstelbaar?) voldoen hier zeker niet aan en wijzen eveneens in de richting van ‘crisis’.
J. LAROS
5G
Jef Poortmans komt met een alarmistisch verhaal over 5G (in De Groene van 16 januari) zonder de degelijke onderbouwing die ik van De Groene gewend ben. Ook 5G is nog zeer ver verwijderd van ioniserende straling. De golflengte, in de orde van 10 cm, past niet bij de afmetingen van individuele dierlijke cellen. De enige structuren met een enigszins passende afmeting zijn zenuwen. In de rat zo’n 10 cm, in de mens gemiddeld langer.
Wie met sterke claims komt, moet ook met sterke bewijzen komen. Het abstract van Ramazzini meldt alléén voor de hoogste intensiteit een verhoging van Schwannoma, die naar eigen rapportage statistisch niet relevant is. Het maakt ook nogal wat uit welke lijn ratten je gebruikt.
Schwannoma zijn zeldzaam, terwijl de hele wereld mobiel belt. Het wordt dan uitermate lastig om één oorzaak met zekerheid aan te wijzen.
Een slecht economisch model voor 5G is irrelevant voor gezondheidsrisico’s.
THEO VAN SOEST, Utrecht
verstuurd met complexe elektronen
Rectificatie
Vorige week is een oud stuk van Bram Posthumus over Gambia in de rubriek ‘In de wereld’ terechtgekomen. Jammeh, die daarin nog als president wordt opgevoerd, verloor op 1 december 2016 de verkiezingen en werd met behulp van ECOWAS en Senegalese militairen gedwongen het land te verlaten. Op 21 januari 2017 is hij als balling met goedgevulde zakken naar Equatoriaal-Guinea vertrokken, inmiddels meer dan twee jaar geleden! Onze excuses voor deze stomme fout.