De Europese zoektocht
Ik ben Europeaan, maar voel me daar Nederlander onder. Europa is cultureel één, maar wie van die eenheid te veel een politiek doel maakt verliest haar. Van het ene komt het andere, zo is de Europese gedachte. Nietwaar, het Latijn maakte heel wat verschillende Europese tongen los. Die los-vastheid moet behouden blijven en we moeten niet terug naar het neoplatonisme voor hetwelk al het andere van het ene komt. Want het geheel gedacht als meer dan de som der delen levert slechts verdeeldheid op. De Europese geschiedenis laat het zien.
Zonder taal geen gemeenschap. Maar de gemeenschappelijke taal gaat ook weer naar eigen mond staan.
Terecht zegt Dick Pels dat Europa een project van lange adem is (De Groene Amsterdammer van 15 januari). Ik zou het daarom liever een traject willen noemen. We zijn op doortocht. Waarheen precies is niet duidelijk. En wie die duidelijkheid te veel wél wil hebben, loopt het gevaar lieden aan de macht te helpen die weer eens ‘het beloofde land’ in het vooruitzicht stellen.
Zwaar kan daarbij ingezet worden. Gelovig zowel als seculier. Pels lijkt dat niet te doen. Het is meer een Europa-light waar hij op inzet. Te licht waarschijnlijk in de ogen van Europese unitaristen die vinden dat de al eeuwenoude Europese markt politieke sturing nodig heeft, wil Europa als wereldmacht meedoen. Verhofstadt lijkt het Chinese model daarom wel wat. Iedereen zijn culturele hebbedingetje, zolang de politiek maar het overzicht behoudt. De geldstroom moet staatkundige Rückversicherung krijgen. Met wat je binnenhaalt, moet je niet aanhalen dat iedereen ook wat van je wil hebben. Dus binnenmuren weg en buitenmuren een stuk hoger.
Zo europatriottistisch echter lijkt Pels het bij nader inzien ook wel te willen en hij pleit daarom voor een echte Europese president en dito leger. Want zonder gezamenlijk leger blijft Europa in de Kleinstaterei hangen. Echt Europees vaderlander kun je je dan niet voelen. En zo blijft er van de paradox dat wat ‘op het eerste gezicht een vorm van zwakte’ kan lijken ‘bij nader inzien een bron van kracht is’ weinig over bij Pels. Het doel van de zoektocht is steeds duidelijker: voelen wat je bent en zijn wat je voelt. Dus nu alleen nog maar het goede middel om die eenheid doorvoed en de honger naar de gerechtigheid gestild te krijgen.
Fokke van der Heide, Zwolle
Hoflands stabiliteit
H.J.A. Hofland zegt (De Groene Amsterdammer van 22 januari) over Saoedi-Arabië: ‘In de buitenlandse politiek steunt het de krachten die een stabiliserende invloed hebben.’ En ja, een helpende hand bij de brute onderdrukking van elke vorm van oppositie in Egypte en Bahrein, dat kan ‘stabiliserend’ genoemd worden, als je dictatuur eens van de positieve kant wilt bekijken. Maar sponsoring van Islamitische Staat, steun aan de ontwrichtende aanvalsoorlog op Irak en aansporing van de Amerikanen om Iran ook eens een gewelddadig lesje te leren ‘stabiliserend’? Hier verlaten wij het rijk der Nederlandse taal en betreden dat van Duizend-en-één-nacht.
Verbazen hoeft dit soort framing niet van iemand die hoog kan opgeven over de grote Amerikaanse kranten, toch vooral een spreekbuis voor de politieke en zakelijke bovenbazen. Daarin spreekt een plechtige eerbetuiging aan een overleden dictator vanzelf, als die tenminste pro-Amerikaans was, pardon, ‘stabiliserend’. Al even vanzelfsprekend: het onbegrip over de hordes ondankbare moslims die, al die zorgvuldige stabilisatie ten spijt, wel eens durven twijfelen aan de zegeningen van de westerse moderniteit.
Laat ik nou juist in De Groene aan dit soort argumentatieve acrobatiek willen ontkomen.
MURK WUITE, Amsterdam
Jan Hanlo Essayprijs Klein
De stichting Jan Hanlo Essayprijs schrijft dit jaar opnieuw een essayprijsvraag uit, gebaseerd op een thema uit het werk van Jan Hanlo. Voor 2015 is dit ‘Over de liefde’, ontleend aan Hanlo’s gedicht ‘Waarover zal ik zingen’. Er worden mogelijk drie inzendingen genomineerd; de winnaar wordt bekend gemaakt tijdens een feestelijke uitreiking in juni. Het winnende essay wordt gepubliceerd in De Groene Amsterdammeren de winnaar ontvangt vijftienhonderd euro en een trofee.
Het essay moet ongeveer 2500 woorden bevatten, in de Nederlandse taal geschreven zijn en mag niet eerder zijn gepubliceerd. Het moet anoniem worden ingezonden (naam en adres moeten apart worden bijgevoegd) in print, met regelafstand 1,5 en in vijfvoud uitsluitend via de post – andere vormen worden niet geaccepteerd. De sluitingsdatum is 15 mei 2015.
Inzendingen naar:
De Groene Amsterdammer,
tav Jan Hanlo Essayprijs,
Singel 464, 1017 AW Amsterdam
voor meer informatie:
janhanloessayprijs.nl