Nooit in De Groene

Vorige week las ik in de Volkskrant een erg leuk artikel over Freek de Jonge. Die bleek al jaren recensenten te mailen en te bellen. Dat vond ik wel ontroerend. Nu weet ik heus wel dat jullie in de vijftien jaar dat ik nu theaterprogramma’s maak nog nooit aandacht hebben besteed aan mijn werk. Juist een blad dat ik graag lees – en naar ik vermoed een groot gedeelte van mijn publiek ook – doet er goed aan mij met beide voeten op de grond te houden. Ik heb nogal snel de neiging te denken dat wat ik maak er ook een heel klein beetje toe doet. Dus ik waardeer het zeer dat jullie de afgelopen tijd aandacht hebben besteed aan de rest van de wereld.

In maart ga ik in première met al weer mijn elfde voorstelling. Omdat ik ooit, nog langer dan vijftien jaar geleden, ook een paar stukjes voor uw blad schreef, lijkt het mij beter verder geen aandacht aan die voorstelling te besteden. Voor je het weet gaan de lezers denken dat het allemaal handjeklap is. Of erger, ik ga mij weer verbeelden dat wat ik doe aan zou kunnen zetten tot reflectie. Dat moeten we samen zien te voorkomen.

Als het Volkskrant-verhaal over Freek de Jonge iets leert, is het wel hoe riskant het kan zijn wanneer een artiest zichzelf serieus gaat nemen.

Daarom dit mailtje om te bedanken voor het mij buiten De Groene houden.

MICHA WERTHEIM zelf

Democratie in crisis

Casper Thomas stelt in ‘De rot zit aan de buitenkant’ (De Groene, 23 januari) dat niet de democratie, maar het vertrouwen in de democratische leiders zich in een crisis bevindt. Hij stelt de liberale democratie daarmee buiten elke verdenking, alsof er geen alternatief voor deze vorm van democratie bestaat. Dat is jammer, want ‘de rot’ van opportunistisch en cynisch leiderschap komt niet van buitenaf maar van binnenuit, een gegeven waar critici van dit type volksvertegenwoordiging (van Hannah Arendt tot David Van Reybrouck) al jaren op wijzen. Bovendien bestaat kritiek op democratische leiders al zo lang als er democratie bestaat, dus is het lastig te begrijpen waarom het nu opeens ‘crisis’ is.

De aandacht voor alternatieve vormen van democratie is gelukkig groeiende. Er is meer mogelijk dan een liberale volksvertegenwoordiging enerzijds en populistische anarchie anderzijds. Neem bijvoorbeeld deliberatieve democratie. Het gaat er niet om de kloof tussen politiek en burger te verkleinen of te dichten, noch om de politiek beter te laten luisteren naar ‘het gewone volk’. De burger moet (weer) leren een politiek dier (Aristoteles) te zijn en de door het liberalisme en populisme gestimuleerde luiheid en lafheid (Kant) naast zich neer te leggen. Zolang we de liberale democratie als onbetwijfelbaar fundament hanteren zullen we voortleven in periodes waarin we af en toe vergeten dat er een crisis is. Er zijn wel degelijk alternatieven.

DENNIS DE GRUIJTER