Oekraïne

Rutger van der Hoeven heeft het in zijn stuk ‘Geen woorden, maar tanks’ (in De Groene van 19 januari) over Nederlandse notabelen die oproepen tot onderhandelen. Die notabelen zijn voor een flink deel oud-Groene-medewerkers en ook redacteuren, uit de tijd dat De Groene meer bezig was met geopolitieke analyses – en met kapitalismekritiek bijvoorbeeld. De term notabelen doet denken aan de zelfvoldane lieden uit Les bourgeois van Jacques Brel.
De lui die ik ken zijn scherpzinnige, radicale denkers.

De kop van het stuk vind ik ondoordacht, onverantwoordelijk en zelfs huiveringwekkend. Ik keek vanavond naar een documentaire over de Inca’s die aan mensenoffers deden, ook kinderen werden geofferd, gruwelijk. Nu worden er tienduizenden, misschien wel honderdduizenden jonge mensen geofferd, en burgers. En waarvoor? Omdat de wapenindustrie, die de economie aandrijft, oorlogen nodig heeft. Om geopolitieke redenen: het imperium dat de hegemonie aan het verliezen is, de Verenigde Staten, voert de strijd om de macht met de opkomende wereldmacht China. Daarvoor moet eerst Rusland
verzwakt worden – openlijk zo gezegd door de Amerikanen.

AAFKE STEENHUIS

Ecomarxisme

Ik heb gemengde gevoelens bij het artikel van Ewald Engelen over het neomarxisme (in De Groene van 19 januari). Enerzijds is het heel positief, dat structurele factoren, zoals ongelijkheid in arbeid en economische machtsverhoudingen naar voren worden gebracht in het denken over het milieu. Het winststreven zorgt voor een eindeloze hoeveelheid producten en overconsumptie (bij de rijken in extreme mate). Deze factoren moeten in de milieubeweging meegenomen worden.

Anderzijds wordt de milieubeweging bekritiseerd: ze komt voort uit de professionele klasse, die geen flauwe notie heeft van de werkende klasse en een beperking van consumptie van het individu bepleit, zonder de belangen van de werkende klasse (zeventig procent van de beroepsbevolking in de VS volgens het artikel) in acht te nemen. De werkende klasse heeft meer baat bij bijvoorbeeld goedkope groene elektriciteit. Er wordt dus van uitgegaan dat op dezelfde schaal doorgaan met consumeren mogelijk is, mits groener en eerlijker verdeeld. De aarde is echter eindig en ons gebruik van de aarde dus ook. Minder consumptie en eerlijker verdeeld moeten dus gecombineerd worden.

In de studentenbeweging van de jaren zestig was het marxisme populair en werd de term ‘vals bewustzijn’ gehanteerd voor degenen die niet het juiste ‘klassenbegrip’ hadden. Het marxisme werd als het juiste geloof gepresenteerd. Die arrogantie zie ik hier terug: de milieubeweging heeft een vals bewustzijn. Dit lijkt me onvruchtbaar: we moeten met z’n allen de aarde voor alle mensen leefbaar houden en samen strijden tegen de echte tegenstander – het kapitalisme met zijn fossiele industrie, ongecontroleerde productie en mateloos winststreven. Bij verdeeldheid lacht deze tegenstander in zijn vuistje.

HANS VERMEIJ, Nijmegen

Zachte krachten

‘Het zal lang duren voordat de zachte krachten overwinnen’, beweert Willem de Haan in het enigszins droevige artikel over de teloorgang van het pacifisme in Nederland ‘De vredespijp is uitgerookt’ (in De Groene van 26 januari). Zelf liep ik ook jarenlang met volle overtuiging met een gebroken geweertje, net als Willem, maar heb het geloof in een overwinning van de zachte krachten vaarwel gezegd. Wel met spijt overigens. Het lijkt erop dat de zachte krachten enkel bestaan dankzij de harde en dat deze met alle beschikbare middelen verdedigd dienen te worden.

HENK SIEBEN, Rekken

Zachte krachten (2)

Hulde voor het aandacht besteden aan het pacifisme (in De Groene van 26 februari), terwijl de dogs of war in de Nederlandse media alom aanwezig zijn. Ik kan geen essay schrijven zoals Willem de Haan en eerlijk gezegd vind ik dat ook niet nodig: vraag je af of je bereid bent een dochter of zoon, broer of zus, vader of moeder, buurvrouw of buurman een oorlog in te sturen. Vraag je af of je bereid bent samen met jouw gezin of vrienden in een gebied te leven dat weken- of maandenlang geen redelijk burgerlijk gezag kent, terwijl voedsel en energie schaars zijn en het er bij tijd en wijle kogels, granaten of bommen regent. Lees de verhalen van de gewone soldaten uit de vele oorlogen die gevoerd werden en worden.

Ik hoop ook van harte dat Casper Thomas wat minder stellig wordt dan in zijn ‘In het nieuws’ in hetzelfde nummer. Een regering spreekt niet per se voor alle mensen. Een regering sneuvelt niet letterlijk. Het stuurt slechts soldaten die in een, hopelijk tijdelijk, niemandsland gruwelijke daden verrichten en die soms ook oorlogsmisdaden plegen. Dat is helaas van alle tijden. Reden genoeg om alle nadruk te leggen op het beëindigen van deze oorlog langs niet-militaire wegen.

FRANK MAAS, Valkenswaard