Rome – De president van de Italiaanse republiek betreedt het podium alleen als het misgaat, omdat hij op dat moment de absolute scheidsrechter van de politiek wordt. Zo staat het in de Italiaanse grondwet, die werd opgesteld nadat Italië op 6 juni 1946 via een referendum van koninkrijk tot republiek transformeerde. Italië was na de Tweede Wereldoorlog even klaar met dictators en meeheulende koningshuizen. Het politieke spel wordt sindsdien gespeeld door parlement, regering en oppositie. Pas op het moment dat er weer eens hommeles is in de arena, verschijnt de president in beeld om de spelregels met ijzeren hand te verdedigen en handhaven.

Italië heeft sinds 1 januari 1948, toen de eerste president werd gekozen door het parlement, twaalf presidenten gehad. Maar in diezelfde ruim zeventig jaar zijn er 65 regeringen geweest en weer gevallen. Vandaar het belang van de scheidsrechter die de regels bewaakt, want bij elke regeringscrisis is er wel iemand die denkt de boel even naar zijn hand te kunnen zetten. Silvio Berlusconi was er een meester in, Matteo Renzi van de linkse PD dacht dat hij het was, en de Lega-leider Matteo Salvini heeft het deze keer geprobeerd – maar gelukkig is er dan nog de president.

De uitgestreken Siciliaan Sergio Mattarella (78), jurist en groot kenner van de politieke regels, mag nu alweer voor de vierde keer sinds zijn benoeming begin 2015 het proces van een crisis en de benoeming van een nieuwe regering gaan leiden. Dat is één regering per jaar, een normaal Italiaans gemiddelde. Onder president Mattarella stierf de regering van Renzi (2014-2016) een voortijdige dood, net als de regering van Paolo Gentiloni (2016-2018) en tot slot de huidige regering van Giuseppe Conte I (1 juni 2018-heden). Of er nu een Giuseppe Conte II komt valt te bezien. Dat vergt politiek jongleren op het hoogste niveau, iets wat je Mattarella overigens helemaal kunt toevertrouwen.

Want één ding is de tijdelijke macht in Italië, een ander ding is de macht van de som der delen die de moeizame eenwording van Italië in 1861 hebben bevochten. Die ware macht van de gattopardo, de Siciliaanse tijgerkat, vertegenwoordigt Sergio Mattarella. Christendemocraat in hart en nieren, een grote favoriet van paus Franciscus, die al heeft aangeboden ‘te helpen’, geduldig wachtend op de oever tot het lijk van de volgende premier langs komt drijven.