Voelen leraren zich geroepen en in staat om het gesprek te voeren over dit soort gevoelige onderwerpen? Worden ze hierin voldoende ondersteund door hun directies? En hoe zien studenten hun plaats in de samenleving? Wat zijn hun verwachtingen en dromen?

Met deze vragen ging Margalith Kleijwegt op pad toen ze op verzoek van minister Bussemaker van Onderwijs een journalistieke rondgang maakte langs diverse onderwijsinstituten in het hele land.

Ze sprak met directeuren, docenten, studenten en woonde lessen bij. Haar verkenning speelde zich af vóór de terroristische aanslagen van afgelopen november in Parijs. Docenten stuurden haar na 13 november wel hun reactie, sommigen lieten weten dat ze deze verschrikkelijke gebeurtenis in redelijke rust met hun klas hadden kunnen bespreken, er waren kennelijk lessen getrokken uit de ervaringen na ‘Charlie Hebdo’. Een ander mailde somber dat het gesprek over de aanslagen helaas was gestrand toen een paar studenten bleven hameren op hun overtuiging dat IS een complot van zionisten is, want, zo luidde de verklaring, joden willen de islam zwart maken en vernietigen.

De Hollandse studenten vielen tijdens deze uiteenzetting bijna van hun stoel van verbazing, schreef de docent, die desondanks doorgaat met het bespreken van gevoelige kwesties. ‘Klein houden, in het hier en nu’, schreef hij. ‘Dat werkt.’

Het thema radicalisering speelt door het hele land, merkte Kleijwegt, al wordt er verschillend mee omgegaan. De ene opleiding doet het af als een incident terwijl de andere onderwijsinstelling er serieus werk van maakt. Directies en docenten maken zich trouwens over een grotere groep zorgen dan alleen de radicalen: ze zien een groeiende groep jongeren die zich hier niet thuis voelen, jongeren die bovendien allerlei problemen hebben en zich vaak op sleeptouw laten nemen door sociale media. De invloed daarvan is groot en daar heeft het onderwijs nauwelijks antwoord op.

Daar komt de polarisatie nog eens bovenop. Terwijl allochtone studenten het idee hebben dat ze worden achtergesteld en gediscrimineerd, voelen autochtone studenten zich bedreigd en vragen ze zich angstig af hoe dat straks moet als ze, zoals zij zeggen, in de minderheid zijn.

Over en weer is er steeds minder begrip en empathie. Daar moet wat aan veranderen. Aandacht van de docent voor zijn of haar student is van groot belang en daar is nu vaak geen tijd voor. ‘Hou de verhalen die je in de klas vertelt dichtbij en maak ze menselijk’, schreef een ervaren docent die oplossingen zoekt aan Kleijwegt. ‘Op die manier creëer je verbinding en ontwikkel je gemakkelijker empathie.’

Verder lezen?