KIGALI – Het jaarlijks personeelsuitje blijft dit keer beperkt tot een etentje in de hoofdstad Kigali. Ze maken er toch een gezellig samenzijn van: de radiomakers en overige medewerkers van Urunana, de populairste soap van Rwanda. Maar Urunana (hand-in-hand) betekent meer. Het programma brengt essentiële gezondheidsinformatie over ‘veilig vrijen’, familieplanning, hiv/aids en malariapreventie, verpakt in een humoristisch jasje. Urunana breekt taboes.
Toen Urunana, geproduceerd door de Britse ngo Health Unlimited, in 1999 voor het eerst via de bbc-Africa Great Lakes Service te beluisteren was, reageerde de bevolking argwanend. Want kon radio ook iets educatiefs en grappigs brengen? In 1994 werd de radio immers intensief gebruikt om de bevolking aan te zetten tot moord. Bovendien is informatie verstrekken en mensen aan het lachen maken een kunst die niet iedereen verstaat. Maar de getalenteerde schrijvers van Urunana slagen daar wonderwel in: de luisterdichtheid is 75 procent. Wanneer er ergens in de provincie live wordt opgetreden, stromen van heinde en verre duizenden luisteraars toe om de hoofdrolspelers in levenden lijve te bewonderen. Die komen als echte coryfeeën binnen tijdens het diner, iets hipper gekleed dan de gemiddelde, stadse Rwandees en uiteraard iets te laat. Een van de acteurs is zo populair dat hij geregeld wordt gevraagd om op te treden bij huwelijken en partijen.
Het is moeilijk voor te stellen dat zich in dit vrolijke gezelschap wellicht kinderen van moordenaars bevinden. Het land telt achthonderdduizend verdachten van moord en medeplichtigheid. Ze zitten naast hun vrienden die het overleefd hebben, maar voorgoed getekend zijn. Zij zullen er niet snel zelf over beginnen. De Rwandees kan niet blijven stilstaan bij 1994, die moet door met het leven. Dat is al moeilijk genoeg.
Vincent is medewerker van het Health Unlimited-kantoor in Huye. Op de vraag hoe hij Nieuwjaar heeft gevierd, antwoordt hij slechts met ‘Wat heb ik nou te vieren?’ Zijn ouders zijn gestorven aan aids en tegenwoordig reist Vincent ieder weekend naar Kigali om een eveneens zieke, alleenstaande neef bij te staan. Vincent verzorgt, sinds zijn terugkeer naar Rwanda, de logistiek rond de verdeling van door de EU geschonken radio’s voor de arme plattelandsbevolking. Het geeft hem veel voldoening om boeren na een distributiedag de heuvels op te zien lopen. De fragiele silhouetten laten hoofden zien met daarop een doos – het begeerde kleinood om naar Urunana te luisteren.
HERMAN KEPPY