Een omstreden besluit van de rechtse regering van Mariano Rajoy haalde vorige week een streep door een van de weinige serieuze pogingen om iets tegen die schrijnende werkelijkheid te ondernemen.

De Spaanse hypotheekwet staat al enige tijd bloot aan kritiek. Volgens de Europese justitie is die wet in strijd met de Europese regels en onredelijk hard voor de hypotheeknemer. Het parlement van Catalonië besloot als eerste in Spanje om daar iets tegen te doen. Het initiatief kwam uit de Catalaanse samenleving. De beweging tegen de huisuitzettingen, waaruit ook de huidige burgemeester Ada Colau van Barcelona is voortgekomen, nam het voortouw met een handtekeningenactie voor een volksinitiatiefwet.

Het initiatief vond veel weerklank. Zo werd in juli 2015 in het Catalaanse parlement de ‘anti-uitzettingswet’ met algemene stemmen aangenomen. Zelfs de rechts-liberale partij Ciudadanos (Burgers) en de Catalaanse afdeling van de Volkspartij (PP) van Rajoy stemden voor.

De premier zelf dacht daar anders over. Zijn demissionaire kabinet vocht de wet aan bij het Grondwettelijk Hof en vroeg om onmiddellijke opschorting tot aan een definitieve uitspraak over de zaak. Volgens het kabinet zou de wet bepaalde staatsbevoegdheden en de ‘gelijkheid van alle Spanjaarden’ schenden. Speciale zorgen maakte Madrid zich over ‘schade voor de banken’. Het hof, gedomineerd door conservatieve rechters, schortte de wet meteen op.

Het gevolg is dat de banken in Catalonië niet langer verplicht zijn om samen met de getroffenen te zoeken naar een oplossing als de hypotheek niet meer betaald kan worden. Gewoon weer uitzetten dus. Ook hoeven ze langdurig leegstaande huizenblokken niet meer – tijdelijk en tegen betaling – aan de overheid af te staan als sociale woningen, iets waar overal in Spanje een schreeuwend tekort aan is. Dankzij de wet heeft Ada Colau in Barcelona de voorbije maanden honderden sociale woningen kunnen lospeuteren van de banken. Dat is nu voorbij.

Als voor Rajoy het probleem werkelijk de gelijkheid van alle Spanjaarden of een bevoegdheidskwestie was, had hij de Catalaanse wet natuurlijk ook in heel Spanje kunnen invoeren. Maar zoiets is in de denkwereld van de Spaanse conservatieven ondenkbaar. En intussen is het aantal Catalanen dat geen toekomst meer ziet binnen Spanje weer een beetje groter geworden.