Razen

Rond 1880 treffen Louis Le Prince, bekend als vader van de cinematografie, en Elisabeth oftewel ‘Sissi’, keizerin van Oostenrijk, elkaar op het Britse platteland. Hij met die nieuwe camera van het bewegende beeld, zij met een hart vol duistere geheimen. Hij filmt haar terwijl ze capriolen uithaalt. Springen, dansen, gekke bekken trekken. En razen. Het lijkt wel alsof ze alle frustraties van zich af schreeuwt, alle demonen uit haar ziel verbant, zodat de knoopjes van het linnen lijfje dat ze dagelijks draagt dreigen te knappen. Het is een bevrijding; op film kan niemand haar horen.

Het stukje zwart-wit, zwijgende film binnen dit weelderige, precies gefotografeerde werk – Corsage van de Oostenrijkse regisseur Marie Kreutzer – draagt bij aan de sfeer van dromerig mysterie. Aan het Habsburgse Hof leeft Elisabeth onder de duim van dienstmeisjes van haar man Frans Jozef I. Deze dames heersen met harde hand. Met subtiele manipulatie dwingen ze de conventies en de etiquette van het hof af. Elisabeth rookt als een ketter, maar als Frans Jozef binnenkomt, moet die sigaret snel worden verstopt. Ze moet eten, vooral dat. Want in het roddelcircuit gaat het gerucht dat ze lijdt aan anorexia, ook al is de echte reden voor haar gespierde lichaam haar voorliefde voor paardrijden en gymnastiek. En zij maar blijven lachen, gedwongen, zodat het sprookje intact blijft en wij decennia later op een zondagavond bij de kro kunnen ‘genieten’ van Romy Schneider als Elisabeth, ‘Sissi’.

Schneiders stralende Sissi heb ik nooit gezien, maar deze Sissi van de Luxemburgs/Duitse actrice Vicky Krieps, een paar jaar geleden magistraal in een hoofdrol in Paul Thomas Andersons Phantom Thread, heeft mijn hart gestolen. Wat is het toch met impressionistische films over beroemde vrouwen die leven als ornamenten binnen de strikt afgesloten grenzen van geïnstitutionaliseerde macht? Je zou bijna denken dat we hier subversie van binnenuit zien, zodat deze vrouwen de stupiditeit van blinde macht blootleggen. Corsage past niet alleen in het rijtje van Marie Antoinette (2006) van Sofia Coppola en Jackie (2016) en Spencer (2021) van Pablo Larraín, Kreutzers film staat met stip bovenaan. Haar film is weids gefotografeerd, de mise-en-scène ironisch genoeg in balans, het montageritme synchroon met de beats van stil verzet.

Zoveel moois is er in Corsage. Neem de muziek. Die is contemporain, dus anachronistisch, net als in Marie Antoinette. We horen de Franse zangeres Camille, bekend van een van mijn favoriete nummers aller tijden, Too Drunk to Fuck (Nouvelle Vague met Camille). Dit nummer zit helaas niet in de film, maar de tekst past naadloos bij deze ‘Sissi’: ‘Went to a party/ I danced all night/ I drank sixteen beers/ And I started up a fight.’ Dit is de Elisabeth die we zien daar in Engeland samen met Louis. De vrije, gekke, echte. De onvergetelijke.