Rio de Janeiro – ‘In minder dan negen maanden heeft de regering-Bolsonaro ons land tot paria van de wereld gemaakt’, schrijft journalist Miriam Leitão in de conservatieve krant O Globo. Op bezoek in landen als Chili of Paraguay hemelt de ex-legerkapitein voormalige marteldictators zo enthousiast op, dat hij zijn rechtse collega’s daar het schaamrood naar de kaken jaagt. Als het gaat om vrouwen- en homorechten is het ooit zo swingende Brazilië nu vergelijkbaar met een land als Saoedi-Arabië.
Maar niets maakt Brazilië meer paria dan Bolsonaro’s omgang met de Amazone. De branden, de illegale ontbossing, de uitroeiing van inheemse volken. Niet alleen milieuorganisaties en jonge klimaatstakers zijn er verontwaardigd over. Vorige week eisten 230 investeringsfondsen uit dertig landen dat Brazilië de Amazone beschermt. Kledingketen H&M koopt geen leer meer in Brazilië. Een Finse supermarktketen koopt geen Braziliaanse producten meer. Bolsonaro staat inmiddels ook onder druk van dezelfde soja- en koeienlobby die hem aan zijn presidentschap hielp, omdat zij het nieuwe handelsakkoord met Europa al in rook zien opgaan.
Maar bij Bolsonaro zit het diep. Hij noemt zichzelf ‘kapitein motorzaag’, praat minachtend over de ‘milieupsychose’ en ziet ‘zijn’ Amazone aangevallen door een ‘internationale samenzwering’. Zijn minister van Buitenlandse Zaken riep onlangs in New York de Amazone uit tot ‘de Braziliaanse ground zero voor een aanval van klimatisten en globalisten’, waarbij vegetariërs de voorhoede zouden vormen van een ‘zombie-apocalyps’.
Zijn meest giftige discipel is echter milieuminister Ricardo Salles, die al voor zijn aantreden was beschuldigd van milieumisdaden en nooit een voet in de Amazone had gezet. Nu ontmantelt hij in hoog tempo controle-organen en beschermde gebieden. Hij gaat op bezoek bij juichende milieucriminelen. Zo hadden boswachters onlangs illegale houtkappers beboet die een inheems reservaat aan het ontbossen waren. De boswachters sloten meer dan dertig illegale houtzagerijen. Uit protest staken de ontbossers hun voertuigen in brand. Minister Salles kwam echter niet zijn eigen boswachters verdedigen, maar de plunderaars. Hij prees hen als ‘eerzame burgers die hard werken voor Brazilië’.
Afgelopen maandag is Brazilië door de VN van de sprekerslijst op de klimaattop gehaald. Men kon echter niet verhinderen dat Bolsonaro een dag later de algemene vergadering opende. Het is een zeventig jaar oude traditie dat de president van het relatief onbelangrijke maar gezellige, tropische Brazilië die vergadering opent. Dat is waarschijnlijk binnenkort afgelopen.