AMSTERDAM – De sfeer bij De Volkskrant is “bij vlagen beneden peil”. Althans dat is het oordeel van de redactieraad van de ochtendkrant. Dit gebrek aan motivatie wordt volgens de raad mede veroorzaakt door de hoofdredactie, die geen stabiele koers uitzet.
De hoofdredactie van De Volkskrant weet bijvoorbeeld niet waarom ze mee gaat werken aan de gratis krant Dag, die uitgever PCM in samenwerking met KPN wil gaan uitgever, maar gaat dat desondanks wel doen om “er bij” te blijven. De Volkskrant speelt daarom een prominente rol bij de lancering van Dag. Zo wordt huidige adjunct Bob Witman de hoofdredacteur van Dag en wordt de gratis krant ook gevuld met artikelen van De Volkskrant.
Maar op de vraag van de redactieraad welk belang de traditionele ochtendkrant hierbij heeft, antwoordde de hoofdredactie blijkens de notulen van hun onderlinge beraad op 12 maart dat dit haar “nog onduidelijk” is. Volgens hoofdredacteur Pieter Broertjes “zal PCM het project vanzelf stopzetten, als de krant niet goed draait”. “De hoofdredactie vindt dat De Volkskrant er maar beter bij kan zijn. De krant verliest zoveel oplage dat zij nieuwe wegen moet inslaan om zichzelf van de ondergang te redden. ‘Je houdt de gratis kranten toch niet tegen. We moeten een brug bouwen naar die wereld. Bovendien: als wij het niet doen doet een ander het.”
Op haar beurt is de redactieraad, het vertegenwoordigende orgaan van de journalisten van De Volkskrant dat bevoegd is tot een oordeel over strategische koerswendingen van het dagblad, daardoor niet gerustgesteld. “De redactieraad wijst erop dat er naast een financieel risico ook risico is op imagoschade”, aldus het verslag van de vergadering van 12 maart.
Daar komt bij dat Dag niet het enige project is waarmee De Volkskrant de dalende oplagen wil compenseren. Pieter Broertjes heeft welwillend gereageerd op het plan van PCM om nog een gratis krant op de markt te brengen: Kwartier. “Deze krant richt zich op hoog opgeleide kantoorklerken. De krant wordt verspreid door 65plussers, die ervoor zorgen dat de kranten rond het middaguur in de grote kantoren liggen. De krant sluit om negen uur en leunt zwaar op financieel-economische berichtgeving en “fun”-berichten, deels van eigen verslaggevers en deels overgenomen uit de Volkskrant”, zo blijkt uit de notulen van de vergadering van hoofdredactie en redactieraad.
Het idee voor Kwartier is niet in de boezem van PCM verzonnen of ontwikkeld maar aangedragen door een ondernemer die eerder bij Het Financieele Dagblad, NRC Handelsblad en Trouw nul op het rekest had gekregen en pas bij de Raad van Bestuur van PCM en de hoofdredactie van De Volkskrant een willig oor vond. De notulen van 12 maart verzuchten nu: “Het beleid van de Volkskrant komt over als hap-snap vindt de redactieraad. De wereld om ons heen is ook hapsnap, vindt de hoofdredactie. De rustige omgeving van vroeger komt heus niet meer terug. De hoofdredactie is in ieder geval blij dat PCM weer van alles onderneemt. Vroeger sneuvelden veel plannen in de stroperige bureaucratie.”
De redactieraad is minder enthousiast. “Het is beter om een eigen duidelijke koers te varen, vindt de redactieraad. Je kunt jezelf ook kapot vernieuwen”, meldt het verslag.
Bij wijze van tegemoetkoming heeft Pieter Broertjes nu toegezegd dat de hoofdredactie “een Paasbrief voorbereidt, waarin ze aangeeft wat de prioriteiten zijn voor de komende jaren”.
Het scherpe beraad van 12 maart was door de redactieraad serieus voorbereid. In een notitie getiteld “De mensen en de inhoud”, had de raad een paar harde oordelen geveld.
De redactieraad schreef in deze notitie voor de hoofdredactie onder meer:
“De Volkskrant is een kwaliteitskrant. Over elk artikel, op papier of internet, is, als het goed is, even nagedacht. Met minder redacteuren die kunnen nadenken zullen we een minder goede krant maken. Het doemscenario is een krant of website waar geen enkel idee of gedachte meer achter zit. […] Dat baart ons grote zorgen. Hoe blijven we nadenken? De hoofdredactie heeft toegegeven dat de herschikking tot een dunnere krant kan leiden. Waarmee de indruk wordt gewekt dat het alleen om een verschuiving gaat: van papier naar internet. Maar het gaat om veel meer. Ook de inhoud zelf zal veranderen. Er zullen minder redacteuren zijn die nieuws, achtergronden en analyses kunnen tikken, en meer redacteuren die alleen berichten kunnen doorgeven. […] Maar nu is het vet eraf. Veel collega’s werken op het randje van hun kunnen. Elk onvoorzien gat – een zieke collega, een zwangerschap, een buitenlandse reis – veroorzaakt problemen. Mooie verhalen worden niet meer gemaakt omdat de roosters anders niet meer kunnen worden gevuld. Sfeer en motivatie zijn bij vlagen beneden peil. De uitholling van de redactie is een fundamentele keuze, waarvoor nooit expliciet gekozen is. Het is steeds een impliciete consequentie van nieuwe projecten, herschikkingen, vertrekkende collega’s die niet zijn vervangen. […] We vragen aan de hoofdredactie om expliciet op papier te zetten met hoeveel redacteuren de verschillende deelredacties minimaal moeten werken om de huidige kwaliteitskrant te kunnen maken. Welke visie heeft de hoofdredactie op de ontwikkeling van ons kwaliteitsmerk? De redactieraad is ervan overtuigd dat kwaliteit altijd overleeft. Er zal altijd vraag blijven naar kwalitatief hoogwaardige informatie, of dat nou in de krant staat, op internet of op een scherm in de trein. Investeren in kwaliteit is dus de beste overlevingsstrategie in het veranderende medialandschap.”