Met Andries als grensverlegger die zijn gast vraagt hoe haar boven Oekraïne neergehaalde broer eruit zou zien. Een goede journalist vraagt door waar engelen vrezen binnen te treden. In die morbide leedobsessie staat de EO niet alleen. Bild, De Telegraaf, natuurlijk. Maar de Volkskrant wijdde zaterdag ruim een pagina aan elk denkbaar detail rond een dodelijk speedbootongeluk, gevolgd door twee pagina’s over de moord op Wiels onder de kop ‘Waarom Bolle door vrienden in stukken werd gesneden’. Steeds vaker glijdt ook NRC Handelsblad uit in de slag om de eigentijdse lezer. Een tendens die in de eerste drie afleveringen van Kijken in de ziel nog niet aan bod kwam.
Deze zevende reeks, over journalisten, is alleen al in de leader opzienbarend. Toon close ups van twaalf psychiaters en voor de kijkers is dat de eerste kennismaking met mensen die ze nooit eerder zagen (behalve Bram Bakker, altijd in voor diagnoses op afstand). Toon twaalf politici en de kijker ziet meteen wat hen verbindt. Maar wat te denken als eerst Clairy Polak in beeld verschijnt, om dan verrassend gezelschap te krijgen van Johan Derksen en plaats te maken voor Dominique Weesie? Dan lijkt de noemer toch eerder ‘met je kop op de televisie’ dan ‘journalist’? En dan heb je Evert Santegoeds nog te goed. Al beken ik dat sensatiezucht ook mij bevangt zodra ik confrontaties kan verwachten tussen lieden met zulke uiteenlopende specialismen en vooral waardensystemen.
Toch valt dat nog een beetje tegen. Zoals Han Lips in Het Parool vaststelde: vergeleken bij de reëel bestaande journalisten die hij kent zijn deze erg redelijk, keurig, integer. Althans, aan tafel bij Coen Verbraak. In dat opzicht lijkt mij een primeur dat Santegoeds (Privé, SBS Shownieuws) op dezelfde partij stemt als zijn aartsvijand Willem Alexander zou doen als die niet boven de partijen stond: d66. Kennelijk kent die club geen ballotage. Uiteraard kwam dat ter tafel door de vraag welke partij Verbraaks gasten stemmen (van ‘gaat je niks aan’ via ‘geen’ tot cda); en de bredere of een journalist wel lid mag zijn van een partij, zeker als zij/hij parlementaire journalistiek bedrijft. Arnold Karskens vindt zelfs dat een journalist überhaupt geen vrienden mag hebben.
Maar los van eventuele discrepantie tussen de journalistieke praktijk van betrokkenen en de brave manier waarop ze daarover praten (die in eerdere reeksen natuurlijk ook bestond); en los van het verschil in soortelijk gewicht tussen de gesprekspartners: natuurlijk behoort ook deze reeks weer tot de beste tv tijdens zomerreces. En speelt Verbraak zijn ‘achterkant van het gelijk’-spel met verve. Waarbij bleek welke onmenselijke offers sommigen in hun privé-leven brengen omdat ze 24 uur per dag journalist moeten/willen zijn. IJzeren Frits Wester brak er zelfs van (zonder tearjerking). In dat verband: de enige smet op de monumentale Zomergasten-aflevering met Reinbert de Leeuw was Wilfried de Jongs kortstondig gehengel naar diens persoonlijke relatie tot Barbara Sukova. Terwijl hij wist dat die daarvan niet gediend is. Of is De Leeuws voorspelbaar ontwijken onmisbaar voor een portret? Benieuwd of Joost de Vries daarop ingaat, die in zijn blog op de Groene-site wekelijks Zomergasten bespreekt. Aanbevolen. De Leeuws tranen kunnen bijvoorbeeld wel komen bij Bachs Erbarme dich. Dat is geen kleffe bekentenis maar illustreert de raadselachtige werking van muziek.
Coen Verbraak, Kijken in de ziel: Journalisten, NTR, maandags, Nederland 2, 21.15 uur