Dat begon na de indrukwekkende manifestatie twee weken geleden toen honderdduizenden mensen een vierhonderd kilometer lange keten vormden dwars door Catalonië, van de Franse grens tot aan de regio Valencia. Het was een feestelijke en vreedzame gebeurtenis zonder enig incident. Geen uitingen van haat tegen Spanje, maar wel een massale roep om onafhankelijkheid. Carme Forcadell, de bescheiden en tegelijk charismatische aanvoerster van de volksbeweging voor een ‘eigen staat’, was heel duidelijk in haar afsluitende toespraak in Barcelona: ‘We willen een referendum over de onafhankelijkheid in 2014.’
De reacties lieten niet op zich wachten. Op de dag van de manifestatie had de rechtse krant La Gaceta twee vliegtuigjes ingehuurd die moesten speuren naar gaten in de menselijke keten. Zo zouden zij de mislukking ervan aantonen, een bewijs voor het gebrek aan steun van de Catalanen voor hun onafhankelijkheid. Het bleek weggegooid geld van de krant die al een half jaar zijn werknemers niet betaalt. Geen gat te vinden, wel dubbele rijen menselijke keten op veel plekken.
Volgens peilingen wil meer dan de helft van de Catalaanse bevolking een eigen staat en tachtig procent wil er een referendum over. Zo’n volksstemming zoals volgend jaar in Schotland gehouden wordt, is echter voor de Spaanse premier Rajoy onbespreekbaar. Hij heeft daarbij steun gekregen van ex-president Ibarra van de regio Extremadura. Ibarra vergeleek de Catalaanse wens tot zelfbeschikking in alle ernst met Hitler en Mussolini, die immers ook het democratische systeem van binnenuit hadden vernietigd. Iets subtieler in de argumentatie was schrijver Javier Cercas. Het zelfbeschikkingsrecht deed hij af als ‘het bedrog van een minderheid om de meerderheid haar wil op te leggen’.
De regering in Madrid heeft intussen de ambassadeur van Letland op het matje geroepen. Die mag uitleggen hoe de Letse premier het in zijn hoofd haalde om de eventuele onafhankelijkheid van Catalonië te steunen. Tot overmaat van ramp drukte de Litouwse premier zich in vergelijkbare termen uit. Dat wordt dringen op het matje in Madrid.