Er is minstens één ding op het Binnenhof dat niet lijkt te veranderen. Dat is de consensus over bepaalde onderwerpen. Of eigenlijk het taboe dat op sommige onderwerpen rust. Wie dat taboe doorbreekt, krijgt de rest over zich heen. Bam, direct: kan niet, mag niet.
De vvd overkwam het twee weekenden achter elkaar. Hoewel, misschien moet je zeggen: lokte het twee weken achter elkaar uit. Want de liberalen weten natuurlijk precies hoe het werkt in Den Haag. De grootste regeringsfractie wist heel goed dat ze de andere fracties over zich heen zou krijgen met het voorstel van Tweede-Kamerlid Malik Azmani om, zoals de vvd het zelf verwoordt, een einde te maken aan de asielinstroom in Europa. Bah, bah, bah, twitterde d66-fractievoorzitter Alexander Pechtold onmiddellijk. Dat was het weekend direct na de Provinciale-Statenverkiezingen.
Afgelopen weekeinde deed vvd-fractievoorzitter Halbe Zijlstra er een schepje bovenop. In Liberaal Reveil, het blad van het wetenschappelijk bureau van de vvd, pleitte Zijlstra ervoor om een ‘realistisch buitenlandbeleid’ te voeren waarin niet direct met het opgeheven vingertje wordt gewezen naar militaire regimes.
Ook dit vvd-voorstel heeft te maken met het stoppen van de instroom van asielzoekers. Het ondoordacht steunen van democratische bewegingen, zoals het Westen volgens Zijlstra de afgelopen jaren bij de Arabische lente heeft gedaan, heeft volgens hem in het Midden-Oosten en Afrika instabiliteit gebracht en vluchtelingenstromen op gang gebracht.
Ook nu was er de automatische reflex bij de andere partijen. Onverantwoord, kortzichtig en contraproductief, reageerde pvda-leider Diederik Samsom. Samenwerken met massamoordenaar Assad? hakte d66-Kamerlid Sjoerd Sjoerdsma elke discussie meteen weer in de pan.
Azmani’s voorstel om asielzoekers in de eigen regio op te vangen werd door derden gebracht als: vvd wil muur om Europa. Maar de werkelijkheid is dat die muur er al staat. Anders zouden er niet zo veel vluchtelingen hun heil zoeken op wankele bootjes. Critici beweerden ook dat de vvd asielzoekers wil terugsturen naar het land dat ze ontvluchtten. Dat gaf ze meteen een vrijbrief om te roepen dat de liberalen het VN-vluchtelingenverdrag aan hun laars lappen. Maar de vvd wil asielzoekers niet terugsturen naar het land waar ze worden vervolgd, maar naar een veilige plek in de eigen regio.
Daar is het overgrote deel van het beleid overigens ook al op gericht, op opvang in de eigen regio. pvda-minister Lilianne Ploumen demonstreerde dat toevallig afgelopen weekend nog eens door met een lading Amsterdamse weesfietsen af te reizen naar een Syrisch vluchtelingenkamp in Jordanië, een kamp waarin maar liefst tachtigduizend mensen wonen. Ter vergelijking: in 2014 vroegen in Nederland 9475 Syriërs asiel aan. Die kosten de Nederlandse gemeenschap relatief veel geld in vergelijking met de vluchtelingen die in de eigen regio worden opgevangen. Met een euro kan in de buurlanden van Syrië meer worden gedaan voor vluchtelingen dan in Europa.
Bovendien helpt de euro die ginds wordt uitgegeven juist de armste vluchtelingen. Zij die Europa weten te bereiken hebben daar vaak grof geld voor betaald aan louche mensensmokkelaars. Waardoor ook nog eens een soort vluchtelingenmaffia in stand wordt gehouden. Zowaar toch allerlei redenen om te blijven nadenken over het vluchtelingenbeleid.
Ook de Arabische lente, de reacties daarop in het Westen en het vele geweld in die landen nu vereisen dat hier wordt nagedacht over het buitenlands beleid, zoals Zijlstra bepleit. Wat hij op tafel legt, is het falen van het idee dat je democratie ergens naartoe kunt brengen zonder dat er in dat land daarvoor een goede fysieke en mentale infrastructuur is. Is die er niet, dan staat het Westen voor vreselijke dilemma’s. Die legt Zijlstra ook op tafel: is de bevolking in Libië nu beter af dan onder Kadhafi?
Volgens Diederik Samsom is de ellende in een land als Syrië juist veroorzaakt doordat het Westen in het verleden een wreed bewind als dat van de familie Assad ‘de hand boven het hoofd heeft gehouden’. Het dilemma nu is echter: moet je praten met president Assad omdat een bewind van IS mogelijk nog wreder zou zijn? Bovendien houdt Nederland ook nu bewust contact met regimes die het niet zo nauw nemen met de mensenrechten, om de toevoer van olie en gas en het zakendoen veilig te stellen. Oftewel: hoe consequent is de verontwaardiging van derden over het voorstel van Zijlstra?
De vvd krijgt het verwijt populistisch bezig te zijn. De liberalen zouden deze onderwerpen alleen maar aansnijden om de potentiële pvv-kiezer naar de mond te praten. Puur opportunisme van de vvd.
Wie zo redeneert, geeft de pvv de gelegenheid menig onderwerp te monopoliseren. Die verklaart onderwerpen daarmee voor de andere politieke partijen tot taboe. Laten dat nou uitgerekend de onderwerpen zijn die veel mensen bezighouden. Was het adagium niet dat er beter naar de kiezer moet worden geluisterd? Daarom kan er niet vaak genoeg, open genoeg en ook stevig genoeg over juist die zaken worden gesproken. Sla de vvd maar om de oren, maar dan wel met argumenten en alternatieven.
Kamerlid Azmani reageerde laconiek op de complimenten van pvv-leider Geert Wilders, waarmee deze de vvd nog even leek te willen inwrijven dat de partij populistisch bezig is. Wilders vergat er volgens Azmani echter bij te zeggen dat de vvd een gezamenlijk Europees asielbeleid voorstaat. Wil de pvv-leider niet juist uit de Europese Unie?