Dat pleidooi klinkt steeds sterker door in de verschillende kunsten. Een centraal gegeven daarbij is de reis. Bertolucci biedt in zijn laatste film Little Buddha zijn publiek een letterlijke reis naar Tibet, maar ook een figuurlijke reis. Beginpunt zijn de westerse materialistische waarden waarin de hoofdpersonen verstrikt zijn, eindpunt is een openheid naar andere - oosterse, mystieke - waarheden. CD’s en popconcerten worden opgebouwd als een reis van donker naar licht, van opstand tot overgave, zie Lou Reeds Magic and Loss en de concerten van Prince en Madonna. Discjockeys op houseparties weten al lang hoe je het publiek mee moet nemen naar steeds diffusere lagen van het bewustzijn, en ook het theater biedt steeds vaker de toeschouwers expliciet een (innerlijke) reis.
Het doel van de reis is een kleine bewustzijnsverandering. De toeschouwer wordt aangesproken op verschillende bewustzijnsniveaus en op verschillende zintuigen, om de scheiding tussen ‘het hoofd en de zinnen’ te verkleinen. Ook Anna Tilroe beschrijft haar eigen tentoonstelling in Fort Asperen als een reis.
De lokatie roept dit al op, en niet alleen doordat deze een flinke dagtocht vereist. De architectuur van het Fort geeft de route waarmee je de tentoonstelling doorloopt een dwingende vorm. Je komt het ronde Fort bovenaan binnen, en bijna spiraalsgewijs daal je af naar de diepere lagen van het gebouw. De ruimte wordt donkerder, kleiner en vochtiger, en dan ga je weer langzamerhand naar het licht. Tilroe heeft het Fort ingericht als een omgekeerd lichaam, symbolisch voor het op z'n kop zetten van de vaste waarden. Ze vroeg daarvoor drie kunstenaars die ieder een verdieping en een deel van het lichaam kregen toegewezen.
Charles Atlas - bekend van zijn dansvideo’s op basis van werk van Merce Cunningham en Michael Clark - richtte zich bovenin het Fort op het onderlichaam: de voeten, de benen en dat wat zich tussen de benen bevindt. Het is het meest overtuigende deel van de tentoonstelling. Er spreekt een duistere maar ook vrolijke obsessie uit. Atlas maakte collages van SM- filmpjes vol naaldhakken en stijve penissen, en filmde zelf de benen en voeten van ondersteboven opgehangen mensen, aangekleed in de hilarische outfits van cult-vormgever Leigh Bowery. Dit deel van de tentoonstelling vermengt zich ook het beste met de gesproken tekst van Anna Tilroe, wiens stem op talrijke plekken de toeschouwer op de reis begeleidt. Tilroe vertelt over de onverklaarbare pijn in haar been die haar teisterde terwijl zij bezig was met het samenstellen van de tentoonstelling. Haar (onder)lichaam drong zich als het ware op, sprak mee tijdens het voorbereiden. Dat gebeurt ook de toeschouwers op die bovenste verdieping. Je lichaam beantwoordt de beelden op de seksfilmpjes, je vangt het beeld van jezelf op in een spiegel waar geraffineerd twee benen en een plastic vagina op zijn geplakt alsof het jouw lichaamsdelen zijn.
Op de lagere verdiepingen, die van Tony Oursler (het bovenlijf) en die van Irene Grundel (het hoofd), raakte ik dat fysieke contact met de beelden en de installaties kwijt. Daar is het concept niet overtuigend in een ervaring omgezet, en gaan de verklarende teksten van Tilroe een beetje tegenstaan. Veel vroeger dan Tilroe dat zou willen, ben je dan weer bij je eigen hoofd beland, en overvleugelt je kritische oordeel de nieuwsgierigheid naar het onbekende.