In een zeldzaam interview in The Culture Show van de bbc toont Alan Moore, kluizenaar en comics-auteur, zich onverzettelijk: Hollywood deugt van geen kant en daarom doet hij niet eens de moeite de nieuwe film V for Vendetta te zien, gebaseerd op zijn eigen, gelijknamige graphic novel uit de jaren tachtig. Dat hoeft niet, zegt Moore, want hij weet hoe filmregisseurs met zijn werk omgaan. Kijk maar naar het «abominabele» From Hell (2001), een Jack the Ripper-verhaal, en het nog slechtere The League of Extraordinary Gentlemen (2003), een Victoriaans avonturenverhaal. Op basis van deze ervaringen laakt Moore op voorhand de film V for Vendetta en eist hij dat men zijn naam er op geen enkele wijze aan koppelt. Moores houding illustreert zijn excentrieke karakter. Maar in dit geval is er meer aan de hand. Regisseur James McTeigue en producenten Larry en Andy Wachowski (The Matrix) zijn met V for Vendetta nu juist opvallend trouw gebleven aan het bronmateriaal.
Het verhaal: V (Hugo Weaving) is een gemaskerde wreker, een superheld in feite, die in een toekomstig, totalitair Engeland een meesterplan verzint om de massa’s te mobiliseren tegen het regime. Zijn truc: terrorisme. Hij is een bommenplanter, gemodelleerd naar de beroemde Guy Fawkes, die in de zeventiende eeuw trachtte koning James I ten val te brengen met zijn gunpowder plot. Net als Guy Fawkes is V dus een soort zelfmoordterrorist die bereid is zijn leven te geven voor de vrijheid. Wanneer V de mooie Evey (Natalie Portman) uit de klauwen van politieagenten redt, wordt langzaam duidelijk waarom hij de machthebbers haat. Zo ontspint zich een verhaal vol revolutionaire thematiek en beeldspraak, waarbij de letter V ironisch genoeg niet staat voor victorie, maar voor, inderdaad, vendetta.
Maar tegen wie is de bloedwraak dan gericht? Het antwoord is geweekt in politiek en ideologie. En in het leven van Alan Moore. Moore, afkomstig uit een arbeidersgezin, woont al zijn hele leven in de industriestad Northampton. Hij schreef de eerste verhalen voor V for Vendetta begin jaren tachtig, terwijl Engeland steeds meer in de ban van Margaret Thatcher raakte. Moore vreesde het ergste. In zijn inleiding tot de graphic novel, die eind jaren tachtig verscheen, schrijft hij: «Ik was naïef in mijn aanname dat het fascisme in Engeland wortel zou schieten door iets melodramatisch als een nucleair conflict. (…) Het is nu 1988. Margaret Thatcher is aan haar derde termijn begonnen. Zij spreekt zelfverzekerd over het voortzetten van de conservatieve regering tot diep in de volgende eeuw. Mijn jongste dochter is zeven jaar en de kranten staan bol van het idee van concentratiekampen voor mensen met aids. De nieuwe oproerpolitie draagt valhelmen met zwarte vizieren, net als hun paarden, en op de daken van politiebusjes zijn surveillancecamera’s gemonteerd. De regering wil homoseksualiteit uitbannen (…) ik denk er sterk over om samen met mijn familie het land uit te vluchten.»
Deze politieke geschiedenis is niet direct aanwezig in Moore-teksten als V for Vendetta, maar bij implicatie, dat wil zeggen door middel van referentie en intertekstualiteit. Net als in Watchmen, Moores magistrale, postmodernistische comics-hervertelling van de superheldmythe, zit V for Vendetta vol met verwijzingen naar hoge én lage cultuur, van Jane Russell in Howard Hughes’ beroemde sekswestern The Outlaw (1948) tot schrijvers zo uiteenlopend als Enid Blyton, Thomas More, Arthur Koestler en George Orwell. Vooral Orwell is cruciaal, ook in de filmversie van Vendetta. De sfeer is typisch orwelliaans. Het is een meesterlijke John Hurt te casten in de rol van de Grote Leider, die ook de rol van Winston speelde in Michael Radfords verfilming van Nineteen Eighty-Four (1984).
De filmversie van V for Vendetta is wel degelijk geslaagd: de sets zijn prachtig, vooral die in V’s huis, genaamd The Shadow Gallery; de acteurs zijn uitstekend, met name Weaving; en de regisseur toont durf in het vertalen van de radicale geest van Moores verhaal naar het witte doek. Sterker, in de populaire cultuur heeft de roep om anarchie en revolutie zelden zo onverbloemd, zo trots, geklonken als in V for Vendetta.
Te zien vanaf 30 maart