Tegen een zwangere vriendin die vorige week klaagde dat ze moest werken én de huishouding doen zei ik dat ze haar man toch tot actie kon aanzetten: eerst eens goed aftuigen en wie weet wat hij daarna plots allemaal kan? Allicht was het mijn brakke Russisch, maar het leidde tot wat in de sociaal-wetenschappelijke literatuur een culturele kloof heet. Ze schudde afwijzend haar hoofd en merkte tevreden op dat ze zwanger was van een jongen.
Later die week sprak ik twee vrouwelijke ingenieurs, serieuze types die werken voor een grote multinational. Wanneer een vrouw president van Rusland zou worden, vroeg ik ze, zekerheidshalve maar in het Engels. Nou, nooit, reageerden beiden spontaan. Waarom eigenlijk ook? Ze vonden het een debiele vraag, alleen te verklaren door de cognac die we dronken. Ik vertelde dat Engeland in 1980 al een vrouwelijke premier had, dat Duitsland nu een vrouwelijke baas had en dat ook Frankrijk wel eens een vrouwelijke premier had gehad. Zelfs in macho-Zuid-Amerika is een staatshoofdin geen gek verschijnsel.
De jongste van de twee had nog nooit van mijn voorbeelden gehoord, maar het bracht beiden slechts even van hun stuk. Russische mannen zijn anders dan alle andere mannen, hernam de oudste van de twee vrouwen zich. O ja, hoe dan? Dit was heel mysterieus en nauwelijks te verklaren, maar het kwam erop neer dat Russische mannen nooit veranderen. Er schemerde trots door hun woorden heen, dus ik hoedde me om te suggereren dat deze onverzettelijkheid voor alle betrokkenen tamelijk slecht uitpakt. Wel rekende ik voor dat hun kleinkinderen zouden kunnen meemaken dat er zoveel meer vrouwen dan mannen zijn, dat het een koud kunstje zou zijn om een vrouw tot president te stemmen. Mits de vrouwen een vrouw zouden steunen. Nou, bezwoeren ze me, daar hoefde ik niet bang voor te zijn.
Ik tobde in stilte dat hun redenering verband houdt met het feit dat Russen de pest aan vernedering door het Westen hebben. En terecht overigens. Of het nou democratie of emancipatie is, als het van buiten komt, laat het dan maar zitten.