Salsaland

Al in 2003 maakte een jonge Nederlandse trompettiste furore met de salsa. Niet alleen bij ons, in kleine, maar ook in brede kring in Colombia, bakermat van het genre. Heet dat niet culturele toeëigening? Nou, in Colombia zaten en zitten ze er niet mee en ze werd wereldberoemd.

Maite Hontelé is de naam. Muzikaal mirakel en, voor Latijns-Amerika, verbluffende verschijning. Ze arriveerde destijds in salsaland met de Hollandse bigband Rumbata. Volgens het Bimhuis ‘de interessantste salsaband van de Lage Landen’ vanwege ‘melodische verfijning die bij salsero’s nog weleens wordt weggedrukt door imponeergedrag en powerplay’. Machismo is nu, ruim vijftien jaar later, dan ook een van de vele thema’s die voorbijkomen in de film. Maar veel belangrijker is, als tegenwicht, het ongelofelijk belang dat Maite in Colombia, waar ze ging wonen, heeft voor ontelbare jonge vrouwelijke fans. Ontroerend haar in kringgesprek te zien met meiden wier idool ze is en die door haar de moed hebben ook trompet te spelen tussen al die machomannen. Of die überhaupt lef en eigenwaarde aan haar ontlenen. ‘Zitten we nou allemaal te janken?’ zegt Maite lachend, als tranen van bewondering en dankbaarheid vloeien, want dit gaat veel dieper dan gehuil of gegil van modale muziekfans. Wie zoiets bereikt, heeft niet voor niets geleefd.

We zien fragmenten van vroege en huidige optredens, we horen ook volwassen publiek dat haar de hemel in prijst en we krijgen een lofzang van haar producer, muzikant en componist Juancho Valencia (die even aan Prince doet denken) – een charismatische, intelligente jongen met wie ze lang een relatie had.

Feelgood movie dus. Nou nee. De ondertitel luidt ‘De vele gevechten van Maite Hontelé’ en dat is niet overdreven. Het eerste voert ze met haar instrument. Of beter – in hoorn en ventielen schuilt haar liefde, maar in het mondstuk de haat. De onvoorstelbare discipline en dagelijkse mondspieroefeningen die nodig zijn om op hoog niveau te presteren zijn die van de topsporter. Maar dat is peanuts vergeleken bij de complexe situaties waarin ze zich bevindt – en bij het gewicht van het verleden. Een verleden dat op eerste gezicht een sprookje lijkt. En dat is ook de manier waarop ze er eigenlijk over wil praten, want ze is met muzikaal talent, intelligentie en uiterlijk immers door goden gekust.

Maar langzaam komt er craquelé in het glanzend vernis. Eén voorbeeld: geweldig natuurlijk dat ze tot de salsa kwam door de muziekcollectie en voorkeur van vader, maar dat die op haar derde naar Barcelona verhuisde en dat zijn opvoeding voornamelijk bestond uit het sturen van muziekbandjes, dat heeft inspiratie gegeven, maar toch ook een gat in de ziel gemaakt. Trouwens, een ouder deel van de salsaliefhebbers blijkt conservatief, in zaken van religie, politiek, (homo)seksualiteit, terwijl Maites opvattingen en leefstijl daar haaks op staan. Vrouw in verwarring die voor complexe beslissingen staat. We zien ze voor onze ogen genomen worden.