Sanskriet

2Doc De Platoschool van Yara Hannema betreft een Amsterdamse school, in 1983 opgericht, in 1996 in opspraak gekomen, in 2002 gestopt bij gebrek aan aanmeldingen. De maakster is oud-leerling die zich pas later ging realiseren dat, wat toen in hun bubbel vanzelfsprekend, zelfs voorrecht leek, dat bepaald niet was. En dat onder het gevoel van een fijne schooltijd dankzij vriendinnetjes, onbehagen school dat ook in later leven doorwerkte. Ze staat daar niet alleen in. Zoiets kan tot bittere afrekening met niet alleen instelling maar ook verantwoordelijke ouders leiden, maar Hannema benadrukt het liefdevolle gezin waaruit ze komt.

In de film worden noten gekraakt, deels middels afgewogen en juist daardoor indringende getuigenissen van oud-leerlingen. Maar het zijn vooral twee ‘verantwoordelijke autoriteiten’ die het kraakwerk ondersteunen door de manier waarop ze kritiekpunten pareren en relativeren. Vooral bankier/filosoof Paul van Oyen, hoofd van de ‘School voor filosofie’ van waaruit de Platoschool als gesubsidieerde basisschool is ontstaan. Hij lijkt kritiek en klachten gemekker van querulanten te vinden. Discipline is immers altijd nodig, al schijnt men daar tegenwoordig anders over te denken. Een oud-docent biedt, tamelijk nonchalant, haar excuses aan voor wat wellicht iets anders had gemoeten, maar alles gebeurde immers uit de beste intenties? Dat is inzicht gevend, maar de grootste kracht ligt in het gesprek dat de regisseur met haar ouders had.

Levenslang op zoek naar spiritualiteit en geestverwanten. Die niet gevonden bij de Bhagwan in India – wel bij die Nederlandse ‘School voor filosofie’, plek voor oosterse en westerse wijsheid. De rijkdom die dat oplevert gun je uiteraard je kinderen, ook als die daarvoor dagelijks met een busje van Haarlem (of verder) naar Amsterdam moeten gebracht en terug (vervoer ook al gesubsidieerd want Bijzonder Onderwijs is Heilig). Maar dan heb je ook een curriculum met Sanskriet, kalligrafie, meditatie, schermen, boksen, aritmetica en Vedische dans (we zien kleine Yara in prachtjurk dansen – jurken sowieso verplicht voor meisjes). De prijs daarvoor is vergaande disciplinering, ook bij vijfjarigen, soms afgedwongen met psychische en fysieke vernedering.

Een schoolhoofd dat spotlimericks schrijft over ieder stout kind dat zijn gerijmel dan honderd keer moet overschrijven. Hij bundelt ze trots in boekjes. Schoolhoofd dat de zanglerares dringend adviseert ongehoorzaamheid met slaan te bestraffen. Zoals dat zelfs op blote billen ten overstaan van de klas met stoute jongens gebeurt (de plastic liniaal brak een keer). Dat advies mondt uit in des schools ondergang, want koordirigent wordt klokkenluider.

De slotvraag van dochter aan ouders of ze haar met de kennis van nu weer op die school zouden doen wordt stralend beantwoord met ‘ja’. Tja. Het wachten is op documentaires over de Forum-scholen. Maar ook over streng-christelijke en dito islamitische scholen – je komt er alleen niet binnen. Verlos ons van Bijzonder Onderwijs maar vooral van goeroes. Die zelfs in regulier hbo hun heilzaam-vernietigend werk kunnen doen: Fontys.