De groeiende misdaad onder de Randstedelijke (dus allochtone) jeugd moet bestreden. Meest voor de hand liggend is het pleidooi voor harder straffen zoals korps chef Vogelzang uit Utrecht dat laat horen. Andere oplossingen, weg van de gevangenis, zijn in opkomst. De milde varianten heten restorative justice of echt-recht en blazen de alternatieve straffen uit de jaren zeventig nieuw leven in. Echt-recht laat slachtoffer en dader (en buurtbewoners) elkaar onder deskundige leiding ontmoeten, niet om een vonnis te vellen maar om het on der linge vertrouwen te herstellen. Het is een broodnodige aanvulling op het overbelaste strafrecht. Dat is volgens criminoloog Hans Boutellier het laatste morele kader van onze postmoderne maatschappij.

Door de toenemende criminaliteit en door het wegvallen van traditionele verbanden als kerk, staat en gezin neemt de vraag naar inzet van het strafrecht toe. In antwoord op die behoefte aan meer tucht wordt het strafrecht steeds technocratischer (met meer regels, corrigerende medicijnen en alternatieve strafsoorten). De simpele kwestie dat inbreken of mensen slaan niet deugt, verdwijnt uit het zicht. Het dader-slachtoffergesprek tijdens echt-recht verhelpt dat een beetje, maar het schrikt de jeugd met een Noord-Afrikaanse achtergrond (politiejargon en geuzennaam: naffers) niet af. Daarvoor moet je de moraal met een voorhamer afstoffen, getuige ook het pleidooi voor volwassenenstrafrecht voor kinderen.

Waarom zou je de drugsdealende jeugd niet kaalscheren en in hun blote billen naar huis sturen, vraagt de Amerikaanse socioloog Amitai Etzioni zich af in een pleidooi voor shaming in zijn recente boek The Monochrome Society. Een verblijf in de gevangenis — schurkenschool met gang rapes — levert altijd een negatief resultaat op. Mogelijk dat als je de dealers treft waar het pijn doet, namelijk in hun aanzien in de eigen gemeenschap, daar een grotere corrigerende en straffende werking vanuit gaat. In diverse Amerikaanse staten krijgen chauffeurs die veroordeeld zijn voor dronkenschap al de opdracht rond te rijden met een lichtgevende sticker Convicted: Driver Under Influence achter op hun auto. Voorlopig hoog tepunt van deze straf gericht op schaamte in plaats van vrijheidsberoving: kinderlokkers kan het overkomen dat ze een advertentie plus foto in de lokale krant moeten zetten met de tekst «Ik ben veroordeeld voor kinderlokken. Als u ook aan deze kwaal lijdt, zoek dan snel professionele hulp, anders eindigt u ook met foto in de krant.» Weg met de voorspelbare progressieve kritiek dat dit middeleeuwse toestanden zijn, zegt Etzioni, een gerespecteerd wetenschapper. Het bestaande justitiële systeem sluit veel mensen op tegen hoge finan ciële kosten, en niemand wordt er beter van. We moeten zoeken naar wat wél werkt. De kunst is het schaamtegevoel van de overtreder aan te spreken, en deze in de ogen van zijn gemeenschap te vernederen. Als je iemand zich beschaamd laat voelen, werkt ook de democratie op volle toeren, want de waarden van de (sub-)cultuur komen tot uitdrukking. Misschien is iemand opsluiten wel even sadistisch als kleineren. Graag denk ik beleidsmatig mee hoe de Utrechtse naffers aan de doodskist van hoofdcommissaris Vogelzang het best te vernederen zijn: verplicht met merkloze sportschoenen op een Kreidler-brommer, dweilen in het COC, of de Israëlische vlag op de jas dragen.