Daarin past perfect de Catalaanse theatergroep La Fura dels Baus die met M.U.R.S. een voorstelling maakte over een smart city, waarin je met je smartphone en ook alleen maar daarmee mag of moet participeren. Het is niet interactief, je wordt eerder per smartphone gemanipuleerd, als de app het tenminste doet, wat bij talloze bezoekers niet het geval was. Ik had voor de zekerheid mijn kleindochter meegenomen, maar ook Amber stond meestentijds vruchteloos te staren op haar meegebrachte tablet en smartphone. Vriendelijke zaalwachten waren van weinig hulp. Wat we hadden moeten zien waren opdrachten of zeg maar bevelen zoals: Schreeuwen! Knuffelen! Zwaaien! Grote groepen toeschouwers werden door de in vier ruimtes verdeelde Gashouder van de Westergasfabriek geperst en luid schreeuwend aangevuurd om zich te laten fotograferen (thema: veiligheid), aan lichaamsbeweging te doen (thema: welzijn), te gokken (thema: economie) en water op een plastic boom te gieten (thema: eco). Misschien om te bewijzen hoe gemakkelijk iedereen zich door elektronische media laat manipuleren.
Thuis, gewoon thuis, op mijn eigen laptop, liet de multimediale componist Michel van der Aa zien hoe hij met de nieuwste media omgaat. Met The Book of Sand belooft hij een heel nieuw genre: een digitale, interactieve liedcyclus. Nu is ook hier de interactiviteit beperkt: je kunt schakelen tussen drie lagen, op de manier die je zelf wilt. De teksten zijn genomen uit El libro de arena van Jorge Luis Borges uit 1975 en worden in een Engelse vertaling gezongen en gespeeld door de Australische mezzosopraan en singer-songwriter Kate Miller-Heidke.
Michel van der Aa lijkt een voorliefde te hebben voor ronddolende vrouwen, die spiegels, kelders, dromen en vooral zichzelf tegenkomen. Dat gebeurt hier in drie fictieve ruimtes, waar je als kijker tussen heen en weer kunt bewegen. Boven dwaalt zij in een uitgestrekte zandwoestijn. In het midden manoeuvreert zij in een lege ruimte met een raadselachtige machine. En beneden dwaalt zij rond in geheimzinnige stenen gangen. Zand stroomt op geheimzinnige wijze van de ene naar de andere verdieping. Je zou er haar herinneringen in kunnen zien, die worden opgeroepen, doorgedacht en weer verstuiven.
De muziek is, zoals altijd bij Van der Aa, adembenemend mooi en de beelden zijn prachtig. De zang is in de drie lagen gelijk, maar de achtergrond kan variëren van rock of elektronische muziek tot a capella koorzang. Het duurt maar twaalf minuten, maar je kunt het zo lang maken als je wilt door telkens op een andere manier te schakelen naar de verschillende niveaus, al dan niet met ondertitels, want de betekenis ontging me nog wel eens in de schoonheid.
Zie voor The Book of Sand: hollandfestival.nlof thebookofsand.net
Tip: Lulu van Alban Berg, geregisseerd door William Kentridge, t/m 28 juni in Nationale Opera Ballet, Amsterdam Holland festival
Beeld: (Michel van der Aa)