NEW YORK - Zelfs na verschijning van Eyes Wide Shut hielden de geruchten niet op. Het keurige Internetmagazine Slate reageerde op een ‘idolaat’ artikel over de film in de Washington Post waarvoor de krant de hoofdrolspelers had gesproken. Slate wist dankzij een ‘tip’ van ‘een bron in Hollywood’ dat iedereen die Tom Cruise of Nicole Kidman wenste te spreken voor een verhaal over deze film, op papier moest toezeggen dat het artikel een positieve strekking zou hebben. Waar of niet, het is een passend detail bij een film waarvan de productie gepaard ging met een ongekende geruchtenstroom. Geheimen zijn altijd interessant, en Kubrick, de man van legendarische films als A Clockwork Orange, 2001: A Space Odyssey, Dr. Strangelove en The Shining, leek vol geheimen. Interviews gaf hij niet, en hij hield zich verre van de coterie van Hollywood. Sinds de verschijning van zijn vorige film in 1987 had Kubrick zich nauwelijks laten zien. En inzake zijn nieuwste project moest de buitenwereld genoegen nemen met een mededeling van Warner Bros dat Kubrick een verhaal maakte op basis van het boek Traumnovelle uit 1926 van Arthur Schnitzler en dat de film zou gaan over ‘seksuele jaloezie en obsessie’. Dat laatste verhitte de gemoederen alleen maar meer omdat ‘Hollywoods powercouple’ Tom Cruise en Nicole Kidman de hoofdrollen zou krijgen. Combineer Kubrick met seks, Kidman, jaloezie, Cruise en obsessie, situeer dat op een Engelse set en dus in de buurt van de meest agressieve tabloids van het westelijk halfrond, en je hebt alle ingrediënten voor een eindeloze berichtenstroom. De inhoud daarvan kwam niet van de set, want alle betrokkenen hadden op papier geheimhouding beloofd, op straffe van fikse boetes. Toen Jennifer Jason Leigh ooit in een babbeltje met Kidman een decoronderdeel ter sprake bracht, fluisterde Kidman geschrokken dat Leigh haar mond moest houden omdat het verboden was over details van de film te praten. Reporters werden geweerd, en nadat een fotograaf kans had gezien vanaf een ladder over het hek te gluren, werd de barricade verhoogd en het aantal beveiligingsbeambten verdrievoudigd. Acteurs kregen alleen dat deel van het script te zien dat ze nodig hadden voor hun bijdrage plus een beknopte verhaallijn. Twee topmannen van Warner moesten aan het eind van hun bezoek elk velletje script weer inleveren, en de scenarioschrijver had zelfs geen toegang tot de set. Voor intieme scènes werd iedereen weggestuurd en deed Kubrick het camerawerk. Bij gebrek aan directe bronnen gingen de media zelf aan de slag. Ze meldden dat Cruise en Kidman psychiaters speelden (onzin). Dat ze met hun patiënten naar bed gingen (onzin). Dat Tom in een jurk te zien zou zijn (onzin). Dat Kidmans karakter aan de heroïne was en dat Kidman daarom op de set te horen kreeg hoe een injectiespuit werkt (onzin). Dat Cruise een lijk zou kussen (onzin). Dat op de set twee sekstherapeuten nodig waren om Tom en Nicole te helpen bij de intieme scènes (onzin). Dat beiden in de film morfine gebruiken (onzin). Dat Nicole in mannenkleren te zien zou zijn (onzin). Dat Tom getuige is van een seksorgie (klopt). Dat Tom iedereen op de set had verboden naar hem te kijken (onzin). Dat een filmgek in Texas een kopie had van het script en dat op Internet zou publiceren (onzin). Goed voor de geruchtenstroom was ook dat Harvey Keitel halverwege de productie werd vervangen door Sydney Pollack. Wegens ruzie met Kubrick, meldden de tabloids, maar Kubrick liep gewoon achter op het schema en Keitel moest naar een andere film. Voor Jennifer Jason Leigh gold iets dergelijks toen Kubrick sommige scènes wilde overdoen; ze werd vervangen door Marie Richardson. Het was een idee van Warner dat Kubrick topsterren zou gebruiken. Kubrick wilde een duo dat in het echte leven getrouwd was en dacht aan Kim Basinger en Alec Baldwin. Maar Warner bracht hem in contact met Cruise en Kidman. Ze moesten op papier vastleggen dat ze pas andere klussen zouden aannemen als Eyes Wide Shut klaar was. Tom dacht met een maand of zes wel weer beschikbaar te zijn voor een hoofdrol die hem twintig miljoen dollar zou opleveren voor drie maanden werk, maar dat pakte anders uit. Opnamen begonnen in november 1996 en werden pas in juni 1998 afgerond. De perfectionist Kubrick was nooit tevreden. Cruise kreeg ‘s(nachts om vier uur nog faxen met scriptwijzigingen. Scènes werden tot vijftig keer overgedaan. Tod Field was zeven maanden kwijt aan zijn bijrol van jazzpianist. Vinessa Shaw werkte twee maanden in plaats van twee weken aan haar rolletje als hoer. 'Op een ochtend, rond drie uur, was ik aan de 69ste opname bezig toen iemand riep dat dat een record moest zijn. Er volgden nog eens twintig opnamen.’ EYES WIDE SHUT ging vorige week in de VS in première, dus nu is het gedaan met de geheimzinnigheid. Cruise speelt de arts William Harford, Kidman zijn echtgenote Alice. Ze zijn negen jaar getrouwd, hebben een kind en een riant appartement aan Central Park. Het modelbestaan eindigt als Alice vertelt dat ze ooit een oogje had op een knappe marinier en dat er niks uit voortkwam, maar dat ze alles in de steek zou hebben gelaten als hij haar het hof had gemaakt. William wordt dan weggeroepen voor een sterfgeval, en nadat de dochter van de overleden patiënt heeft bekend verliefd te zijn op de arts, gaat William op stap in nachtelijk New York terwijl in zijn hoofd hitsige beelden rondspoken van Alice en de marinier. Hij ontmoet een prostituee die later aids blijkt te hebben, gaat langs bij een kostuumverhuurder die zijn tienerdochter aanbiedt en belandt in een geheime seksorgie in een kasteel buiten de stad. Kubricks filmreputatie, de geheimzinnigheid en de opgewonden berichtgeving hebben voor hoge verwachtingen gezorgd, maar na het zien van Eyes Wide Shut overheerst teleurstelling. Er zitten onvergetelijke momenten in, maar er is ook veel mis. Het acteerwerk van de kostuumverhuurder is zwaar overdreven, evenals dat van een homoseksuele hotelreceptionist. De jazzpianist lijkt kapotgerepeteerd. Als Cruise wordt gevolgd door een duister type, is de straat vrijwel verlaten terwijl dat op die plek en dat tijdstip uitgesloten is (als dit voor een onwerkelijke sfeer moet zorgen, had Kubrick geen gedetailleerde kopieën van New Yorkse straten hoeven te bouwen in Londen). Cruise gaat per taxi naar een kasteel dat niet in de buurt van New York kan liggen (het ligt in Engeland). William en Alice zijn niet geloofwaardig als een stel dat na negen jaar huwelijk van de ene op de andere minuut in een crisis belandt. Van de slotdialoog zakt je broek af, nog afgezien van de locatie - wie voert nou een goed relatiegesprek in een overvolle speelgoedwinkel met je dochter op gehoorafstand? De orgie in het kasteel is prachtig vormgegeven en de bizarre sfeer wordt ondersteund door krachtige muziek van Jocelyn Pook, maar na een paar minuten lijkt het toch veel gedoe om niks. Los daarvan zijn thema’s als dood, seks, relaties, decadentie, droom en werkelijkheid al uitvoerig en indringender langsgekomen in het werk van regisseurs als Fellini, Pasolini en Bergman, maar je krijgt de indruk dat Kubrick daarvan weinig heeft meegekregen. Tom Cruise zei in een interview dat de film voor iedereen iets anders zal betekenen ‘afhankelijk van waar je staat in het leven’, een inzicht dat door Nicole werd gedeeld. Dat het koppel na anderhalf jaar werken met Kubrick niks beters te melden heeft, geeft te denken. Kubrick heeft de première niet meer meegemaakt. Afgelopen maart overleed hij, zeventig jaar oud, in zijn slaap aan een hartaanval. Jammer dat dit zijn laatste film is.