Begin jaren zestig kluste Shere Hite als student geschiedenis bij met modellenwerk. Naakt poseren voor Playboy, daar had ze geen moeite mee. Maar toen ze een rol kreeg in een reclamespot voor Olivetti-typemachines brak haar klomp. Nadat ze koket in een kokerrokje had zitten typen, kwam ze erachter dat het product onder de slogan ‘De schrijfmachine is zo slim dat de secretaresse dat zelf niet meer hoeft te zijn’ aan de man werd gebracht. Ze voelde zich in haar woede gesteund door het massale protest van de vrouwenbeweging dat de reclame opriep, sloot zich daarbij aan en groeide uit tot een boegbeeld van het nieuwe feminisme.
Deze anekdote over haar bekering tot het feminisme heeft ze zo vaak in interviews verteld dat die is gaan behoren tot de annalen van de vrouwenbeweging – hoe een naïef, mooi meisje door een vernederende ervaring tot inzicht kwam over de heersende man-vrouwverhouding en hoe haar verhaal symbool staat voor dat van miljoenen vrouwen, en voor de tijdgeest waarin het persoonlijke politiek werd.
Haar levensverhaal laat zich inderdaad vertellen als een epos vol overwonnen tegenslag en weerstand. Ze had een ongelukkige jeugd: haar moeder kreeg haar toen ze zestien was, gaf haar de achternaam van haar tweede man en toen ook dat huwelijk strandde werd Shere ondergebracht bij haar grootouders, die haar na hun scheiding doorgaven aan een tante. Maar ze was sterk en ambitieus, kreeg een beurs voor Colombia University en wilde vervolgens promoveren op een onderwerp dat was gevoed door haar zojuist omarmde activisme: vrouwelijke seksualiteit. Het voorstel liep stuk op allerlei mitsen en maren van de mannelijke beoordelingscommissie, waarna ze zelfstandig op academisch niveau onderzoek ging doen naar de vraag hoe vrouwen seks ervaren. Het resulteerde in 1976 in The Hite Report: A Nationwide Study of Female Sexuality, dat kortweg als het Hite Report wereldwijd twintig miljoen keer over de toonbank ging, en dat tegenstanders honend betitelden als Hate Report – ook de reuring droeg bij aan het succes.
Op basis van ruim drieduizend interviews met vrouwen legde Shere Hite bloot dat twee derde van hen geen orgasme bereikt tijdens de coïtus maar dat de overgrote meerderheid wél gemakkelijk klaarkomt via masturbatie. Ze stelde daarmee de traditionele fixatie op geslachtsgemeenschap waarin de vrouw zich plooit naar de zaadlozing van de man ter discussie. Haar pleidooi voor een lustbeleving voor beide seksen die niet gericht is op voortplanting klinkt nu voor jonge vrouwen als vanzelfsprekend, misschien bijna sleets, maar in die tijd was het baanbrekend en ondermijnend voor de christelijke gezinswaarden. De Pil kwam op de markt, meisjes gingen studeren, het huwelijk en een gezin waren voor vrouwen niet meer het standaardticket tot hun levensbestemming en ze werden economisch zelfstandig – het is allemaal nog maar een halve eeuw geleden.
Shere Hite heeft in de seksuele revolutie een cruciale rol gespeeld, maar ze was niet zoals ze zichzelf betitelde de ‘eerste feministische seksonderzoeker’. Drie jaar eerder was My Secret Garden van Nancy Friday verschenen, waarin zij via dezelfde methodiek hetzelfde had onderzocht en waarmee ze wereldwijd minstens zo veel succes boekte. Friday liet in haar boek zien dat vrouwen geen plezier beleven aan rechttoe, rechtaan seks en zich schuldig voelen over hun erotische fantasieën – maar dat als ze die eenmaal durven te ontdekken ze zich zullen ontdoen van hun innerlijke onderdrukkingsmechanisme en gelukkiger worden.
Alsof er in al die eeuwen daarvoor geen onderzoek had plaatsgevonden naar ‘het raadsel’ van de vrouwelijke seksualiteit. In de vroege Middeleeuwen verdiepte de geleerde Albertus Magnus zich bijvoorbeeld in het verschil in seksueel genot tussen mannen en vrouwen en gingen wetenschappers in filosofische en theologische traktaten hierover uitgebreid met elkaar in discussie. Er werd gesproken over het ervaren van genot als ‘het schudden van de baarmoeder’ en het afscheiden van een substantie in de vorm van ‘mannelijk zaad’ die niet direct van nut was voor de voortplanting. Albertus Magnus noemde seksueel genot ‘een wonderlijke kracht’ en dichtte het voor beide seksen een positief karakter toe.
Dat neemt niet weg dat eeuwenlang seks vooral gold als een noodzakelijke en besmuikte aangelegenheid voor de verwekking van nageslacht, en dat het een hard gelag was voor een vrouw als zij niet zwanger kon worden. Aan de wortels van die mythe heeft de generatie van Hite de bijl gezet. Hite herhaalde tot op hoge leeftijd dat de traditionele opvattingen omtrent seks waren ingegeven door de zorg voor de voortplanting. ‘Daarom zien we ons genoopt dit “seksuele ritueel”, zoals ik het aanduid, steeds te herhalen. Dat is eenzijdig gericht op geslachtsgemeenschap, waarbij de man zijn penis in de vagina brengt, zijn orgasme beleeft en zijn zaad uitstort.’
Op den duur raakte Hite, net als Friday, teleurgesteld in het tempo van de gepredikte morele verandering. ‘Er was een tijdje de ruimte voor discussie, maar die is weer gestokt. De status quo is min of meer gehandhaafd gebleven. Ook pornografie is nog steeds min of meer hetzelfde, daarin ligt de nadruk nog heel sterk op de coïtus’, aldus Hite in een interview eind jaren negentig. De Amerikaanse huwelijken vond ze hypocriet, haar relaties met mannen teleurstellend. Ze verhuisde met haar eerste Duitse echtgenoot naar Duitsland, ging na haar scheiding in Parijs wonen en na weer een scheiding streek ze rusteloos neer in Londen. Daar overleed ze na de ziekte van Alzheimer.