Blijkbaar moet hij nog even doorstuderen, want over zijn moord in koelen bloede op Grunzweig heeft hij nog geen berouw getoond. Toen hij kort na de moord op de televisie kwam, lachte hij. Het was hetzelfde schaapachtige lachje als dat van Yigal Amir, de moordenaar van Yitzhak Rabin. Hetzelfde lachje als dat van een Egyptische moslimfundamentalist die te horen krijgt dat hij de volgende dag wordt opgehangen.
Averoshmi had levenslang gekregen maar de diepreligieuze man komt over zes jaar weer op vrije voeten. Wegens goed gedrag. Een prettig idee voor de nabestaanden van Emil Grunzweig. Yigal Amir daarentegen zal waarschijnlijk tot zijn laatste ademtocht achter slot en grendel zitten. In de gevangenis mag hij God op zijn blote knieen danken dat hij geen Palestijn is. In dat geval hadden de Israelische autoriteiten het huis van zijn familie in Herzliya met de grond gelijk gewalst. Zijn ouders waren met hun huisraad op straat gezet en hadden zich zelf verder moeten redden. Herzliya zou voor onbepaalde tijd een totaal uitgaansverbod krijgen en de Israelische regering zou het vredesproces hebben opgeschort. Maar Yigal Amir is een jood.
De ouders van Yigal mochten op televisie uitgebreid vertellen wat voor goede opvoeding zij hun zoon hadden gegeven. De zaterdagmiddag voor de moordaanslag was Yigal nog met zijn vader naar de synagoge geweest om te bidden. Daarna nuttigde hij de sabbathmaaltijd met de hele familie. Volgens moeder Geoela was hij volkomen rustig en vertoonde hij geen merkwaardig gedrag. Vader Shlomo wist tijdens het interview nog uit te brengen dat deze ellende hun nooit zou zijn overkomen als Yigal getrouwd was geweest, haast overstemd door het luide gesnik van zijn vrouw.
Het is altijd hartverscheurend om een moeder te zien huilen om het verlies van een kind, en menig Israeli zal zijn gegrepen door de tranen van mevrouw Amir. Maar het wekt bevreemding dat moeder Geoela niets heeft afgeweten van de enorme voorraad wapens en explosieven in het schuurtje achter het huis. Het is eveneens zeer onwaarschijnlijk dat deze uiterst dominante, Jemenitische moeder, nooit iets heeft vernomen van het extreem-rechtse gedachtengoed van haar zonen Yigal en Chagai.
EEN ‘LOSLOPENDE idioot’ en een ‘eenzame wolf’ wordt hij genoemd, maar Yigal Amir was volkomen bij zijn verstand toen hij op die zwarte sabbat Yitzhak Rabin doodschoot. In januari dit jaar wist Yigal al zeker dat hij Rabin zou vermoorden, eerdere pogingen mislukten echter. Yigal Amir blijkt een professionele terrorist te zijn, opgeleid door het Israelische leger. De afgelopen week werd duidelijk dat er sprake was van een samenzwering waarbij de gebroeders Amir, enkele geestverwanten, rabbijnen en soldaten betrokken waren.
Het is inmiddels ook duidelijk dat Yigal Amir niet door God gezonden is maar door een groepje joodse ayatollah’s uit de bezette gebieden. Al een half jaar geleden kwam de raad van rabbijnen van Yesha, de overkoepelende organisatie van kolonisten in Judea, Samaria en Gaza bijeen. De vraag was of het een mitsva, een goede daad, was om Rabin te vermoorden. De raad besloot dat Rabin een din rodeef was, een jood die een gevaar voor de joodse gemeenschap is en daarom mocht worden gedood.
Baruch Goldstein, de joodse kolonist die vorig jaar 29 biddende Palestijnen doodschoot bij het graf der aartsvaderen in Hebron, werd ook een loslopende gek genoemd. Door Rabin nota bene. Dokter Goldstein was echter op herhaling in het Israelische leger, bepaald geen vrijplaats voor idioten. Tijdens de aanslag droeg hij een Israelisch uniform. Goldstein was een aanhanger van de extreem-rechtse Kach-beweging en was zich, net als de moordenaar van Rabin, zeer bewust van zijn daad.
Het is onwaarschijnlijk dat hij zelf ten onder wilde gaan in de slachting. Als een moslim een soortgelijke aanslag had gepleegd, was hij meteen tot martelaar uitgeroepen en was het paradijs zijn deel geworden. Het jodendom is echter niet zo rijk aan martelaren als de islam, met de collectieve zelfmoord op de berg Massada als uitzondering. Baruch Goldstein eindigde niet in het jaaroverzicht van de Encyclopedia Judaica en die eer zal Yigal Amir ook niet ten deel vallen. De regering stelde een commissie samen die moest uitzoeken wat de ware toedracht achter de aanslag op de Palestijnen was. Gelukkig was de dader tijdens de aanslag gedood en daarmee verdween de zaak in feite in de doofpot.
Ongetwijfeld opereerde Baruch Goldstein, net als Yigal Amir, niet alleen. De medeplichtigen zijn nog steeds op vrije voeten. Weliswaar kwamen er wat huisarresten voor Kach-ideologen in Kiryat Arba en Hebron, maar ze blijken nooit thuis te zijn als je ze probeert te bellen. De racistische Kach-beweging is officieel verboden maar de aanhangers opereren voortdurend in pas opgerichte, aan Kach verwante bewegingen. De extreem-rechtse groepering Ayel, die de gebroeders Amir tot haar harde kern mocht rekenen, bijvoorbeeld. De meeste extremisten van Kach en Ayel lopen nog steeds ongehinderd rond met geweren en revolvers. Zogenaamd voor hun veiligheid. De meeste wapens van de kolonisten zijn verstrekt door het leger.
HET GRAF VAN Baruch Goldstein in Kiryat Arba, de joodse nederzetting naast Hebron, is een heiligdom geworden voor joodse extremisten. Het park waarin het graf zich bevindt, is vernoemd naar rabbijn Meir Kahane. Vorige week is het graf opvallend vaak bezocht. Veel bewoners van Kiryat Arba hebben een vreugdedans gemaakt na de moord op Rabin. De enige falafelverkoper in de nederzetting, een Jemenitische man met een ellenlange baard, vertelde kort na de aanslag dat Rabin zijn verdiende loon heeft gekregen. De Israelische autoriteiten haastten zich om soldaten die in en nabij Kiryat Arba zijn gelegerd te verbieden nog langer falafel te kopen bij de bebaarde extremist. Vorig week was het echter, zoals gewoonlijk, een drukte van belang bij de uitspanning, die wordt versierd door talloze foto’s van Meir Kahane.
De naargeestige nederzetting is het bolwerk van joods fascisme. De bewoners lijken in veel opzichten op hun islamitische buren in Hebron: kortzichtig, fanatiek, zeer religieus en makkelijk in staat tot geweld. Ze gaan graag winkelen en wandelen in Hebron en sluiten de bezoekjes af met een bezoek aan het graf van de aartsvaderen. Yigal Amir, de moordenaar van Rabin, kwam regelmatig in Kiryat Arba en heeft ongetwijfeld vaak gebeden bij het graf van dokter Baruch Goldstein.
Vorig jaar oktober hield de extreem- rechtse beweging Kach een rouwbijeenkomst bij het graf van leider Meir Kahane in Jeruzalem. Kahane werd vijf jaar geleden door een Palestijn in New York doodgeschoten. Voor het eerst riepen de demonstranten, onder wie Yigal Amir, op tot moord op Rabin. Vanaf dat moment kreeg Rabin onophoudelijk dreigbrieven, met teksten als: ‘Yitzhak Rabin, het volk wil niet samen met jou zelfmoord plegen. Als je het doet, doe het dan alleen. Je zult slachtoffer nummer 1 van de vrede worden. Met bloed en vuur zullen we je verdrijven.’
Na die demonstratie, die het begin was van de haatcampagne tegen Rabin, werden leuzen als ‘Rabin moordenaar’ en ‘Rabin verrader’ vertrouwde leuzen in Israel. De regering-Rabin trok zich er echter niets van aan en ging zelfs door met het uit de gevangenis ontslaan van Kach-extremisten, zoals Itamar Ben Gabir. Niet lang na zijn ontslag uit de gevangenis toonde deze Kach-extremist voor de Israelische televisie het embleem van Rabins Cadillac. Triomfantelijk zei Ben Gabir: ‘Als wij er in slagen om zo dicht bij Rabin te komen, zal het voor ons geen enkel probleem zijn om de man zelf te krijgen.’ De regering-Rabin deed niets.
AMPER TWEE MAANDEN geleden, kort voor het joodse nieuwjaar, hielden vijfhonderd studenten een bijeenkomst op de campus van de Bar-Ilan universiteit. Onder hen was Yigal Amir. Vrijwel alle demonstranten droegen keppels. De meeste studenten waren aanhangers van verschillende rechts-extremistische organisaties uit het hele land. Na enige vurige toespraken door de organisatoren van de tegen Rabin gerichte demonstratie, vertrokken de studenten met bussen naar Hebron. Daar was door extreem-rechtse organisaties een survival-weekend georganiseerd, op basis van de talmoed en de thora. Ze baden bij het graf van dokter Baruch Goldstein en bezochten vervolgens met veel machts- en wapenvertoon het Arabische Hebron, tot grote ergernis van de bewoners.
Vorige maand, tijdens een massale demonstratie van rechts op het Zion-plein in Jeruzalem, werd Rabin op posters afgebeeld in een SS-uniform. Tijdens de demonstratie keek Benjamin Netanyahu, de leider van de Likoed-partij, toe en zweeg, de politie deed niets.
De regering trad vorige week ook niet op tegen Moshe Feiglin, de leider van Zo Artzenu (‘Dit is ons land’). Feiglin kwam met het idee dat de regering-Rabin niet legitiem is omdat er Arabieren in het kabinet zitten. Kort na de moord op Rabin kwam Feiglin met een pamflet waarin onder meer stond: ‘Wij van Artzenu kennen de waarheid. Deze regering vertrapt alles wat heilig en van waarde is voor de meeste joden in dit land en verbreekt de broze consensus tussen twee totaal verschillende bevolkingsgroepen. Dit alles is gebeurd met de steun van afgevaardigden van een moordzuchtige terreurorganisatie. Deze zaken hebben een normale man tot een vreselijke en schandalige daad aangezet.’
PAS NU, EN VEEL te laat, wil de Israelische regering fascistoide bewegingen gaan verbieden. Maar de regering blijkt machteloos. Rechts Israel is tot de conclusie gekomen dat haar doel niet langer het neerhalen van de regering moet zijn, maar dat ze meer steun onder het volk moet winnen. Binnen korte tijd zal Benjamin Netanyahu, alsof er niets is gebeurd, opnieuw ten strijde trekken tegen de regering. Religieus geinspireerd fascisme is een alledaags verschijnsel geworden in Israel.
De haat tegen Palestijnen en weldenkende Israeli’s is diepgezaaid. Het is tekenend dat veel aanhangers van extreem-rechts uit sefardische families komen en dat het merendeel van de aanhangers van Vrede Nu van ashkenazische afkomst is. De scheidslijn tussen orientaalse en westerse joden wordt steeds scherper.
Yigal Amir heeft tot op de dag van vandaag nog geen seconde berouw betoond, evenmin als Jona Averoshmi. Hij weet dat hij een nieuwe held is geworden van Israelische fascisten. Gelukkig voor Israel zal hij zijn heldendom achter dikke tralies moeten beleven. Israel is doodziek, en weinig wijst er op dat het land snel zal zijn genezen. Het enige verheugende feit is dat de afgelopen week vooral jongeren het Rabin-plein in Tel Aviv bezochten.
Maar, alsof er niets aan de hand was, plaatste de Jerusalem Post eind vorige week een grote advertentie van de extreem rechtse Kach-beweging. De advertentie riep op tot deelname aan een demonstratie ter herinnering aan de moord op leider Meir Kahane. Kahane was, volgens de advertentie, ‘een thora-getrouwe Israelische leider, wiens onvoorwaardelijke toewijding aan God, Israel en het joodse volk geen grenzen kende. Tijdens zijn leven werd hij weggehoond omdat hij waarschuwde voor de gevaren die het land Israel bedreigen.’ ‘Wie wind zaait zal storm oogsten’, dreigde de advertentie. Maar wie zaait er eigenlijk wind in Israel?