Het is de demonstratie die je wist dat zou komen. Vier dagen na wat de babbelende kaste die cultureel progressivisme aan economisch neoliberalisme paart een coup noemt – en dan heb ik het uiteraard over dat stelletje desperate idioten dat het Capitool binnendrong om de verkiezingsnederlaag van Donald Trump te betwisten – kwam in het Amsterdamse Westerpark om drie uur ’s middags een kleine menigte bijeen om het grote gevaar van het fascisme te bestrijden.
‘Van VS tot NL’, meldde het manifest dat de fascisten en antisemieten die Trump steunden wist te koppelen aan de corona-ontkenners in Nederland en uiteindelijk aan de fracties van de PVV en het Forum voor Democratie. Allemaal werden ze geschilderd met de teerkwast van het fascisme. ‘Deze gevaarlijke opkomst van extreem-rechts moet terug worden gedrongen – dat kan alleen door samen op te trekken en een tegenbeweging op te bouwen. Een beweging die staat voor sociale gelijkheid, solidair is met onderdrukte groepen en pal staat voor democratische rechten. Dat is waarom we deze zondag met een brede coalitie de straat opgaan. Toen niet, nu niet, nooit meer fascisme!’
Geen idee wat kritische kanttekeningen bij de coronamaatregelen met fascisme te maken hebben of wat er extreem-rechts is aan het wijzen op de grote sociaal-economische gevolgen van de maatregelen – sterker: omdat de gevolgen van de maatregelen vooral neerslaan bij laagopgeleide handwerkers is het in de klassieke betekenis van het woord juist ‘links’ om er vraagtekens bij te plaatsten. En ook geen idee wat de gemene deler is van de PVV-fractie in het Nederlandse parlement en de met fascisme, antisemitisme en confederalisme koketterende bezetters van het Capitool.
Hoe dan ook: het manifest was ondertekend door een bonte groep organisaties en bewegingen, van Extinction Rebellion tot de jongerenorganisaties van GroenLinks en D66 en van Anti-Fascistische Actie en Queers4Climate tot BIJ1 en Kick Out Zwarte Piet.
Typerend voor deze bewegingen is dat ze zijn voortgekomen uit wat de Amerikaanse sociologen Helen Pluckrose en James Lindsay in hun recente boek Cynical Theories de derde generatie postmoderne theorievorming hebben genoemd. Het cynische relativisme van de eerste postmodernisten (Foucault, Lyotard, Derrida) is vervangen door het militante activisme van een handvol zelfbenoemde academisch woordvoerders die zeggen op te komen voor de belangen van steeds nauwer gedefinieerde groepen kwetsbaren.
Gebleven is de aandacht voor de effecten van taal. Deze postmodernisten grossieren in verhandelingen over ‘epistemische onderdrukking’, ‘epistemische uitbuiting’, ‘epistemisch geweld’, zelfs ‘epistemische moord’. Daarmee wordt bedoeld dat taal niet onschuldig is, altijd machtseffecten heeft, dat schelden net zoveel pijn doet als slaan, en dat talig geweld dus met alle middelen mag worden bestreden.
Dat is wat de grove generalisatie die Wilders, anticorona-demonstranten, maatregelsceptici, Baudet en Trumps militante aanhangers tot fascist maakt, rechtvaardigt. De fijne neus voor talig geweld, de onverdraagzaamheid voor talige overtredingen als het gaat om kwetsbare groepen, de lange tenen als het gaat om onwelgevallige uitlatingen, gelden niet als het om de tegenstander gaat, die zich niet houdt aan de talige codes van de politiek correcten en weldenkenden. Cancel culture is de manifestatie van een groeiende onverdraagzaamheid voor andersdenkenden die zich van de gelovigen in het eigen postmoderne gelijk heeft meester gemaakt.
Een symbolische demonstratie van antifascistische onmacht had je het welwillend kunnen noemen. Ik ben bang dat het meer is. De ‘linkse’, academisch geschoolde voorhoede heeft een hyperneurotische gevoeligheid voor talige kwetsuren maatschappelijk geaccepteerd weten te krijgen, maar heeft tegelijkertijd geen kaas gegeten van materiële machtsstructuren. Ze hebben het dan ook nooit over economie, constateren Pluckrose en Lindsay terecht. Als typisch academische beweging zien ze niet de gedeelde belangen achter de Wilders-aanhanger en de vernederden en gekwetsten voor wie ze zeggen op te komen. Zien ze niet dat Martin Luther King gelijk had toen hij zei dat wit en zwart zij aan zij moesten optrekken tegen de kapitalist? Zien ze niet dat ze diezelfde kapitalist op magnifieke wijze in de kaart spelen door de witte aanhangers van Wilders, Trump en Baudet fascisten te noemen?
Dit slimlinks is oerdom.
In een eerdere versie van dit artikel stond dat ‘dat stelletje desperate idioten’ het ‘Witte Huis’ binnendrong. Dat moest ‘het Capitool’ zijn en is inmiddels aangepast.