Na psychiaters, voetbaltrainers (de minst interessante groep), advocaten en politici (de lastigste) nu dus artsen. En weer is het raak. Verbraak noemde zijn psychiaters-reeks toepasselijk Kijken in de ziel. Die titel kon dankzij een tweede betekenislaag koepel blijven voor al wat volgde. Gesprekken over een beroep dat direct met onze gezondheid, leven en dood van doen heeft. Waarvan de mozaïekdeeltjes zo zijn gerangschikt dat de twaalf ondervraagden elkaar per thema aanvullen of juist tegen­spreken, waardoor impliciete debatten ontstaan over praktijk en theorie, succes en falen, mogelijkheden, wenselijkheden en grenzen, en dus over morele dilemma’s, filosofie en ethiek inzake het beroep. Gewetensvol, kritisch en zelf­kritisch, betrokken en verbaal begaafd deze artsen.

Verbraak zei over zijn gesprekspartners vooraf dat hij, als hij terneer zou liggen, hen aan zijn bed hoopte te treffen. Ik ook. Maar ondanks gruwelverhalen over de medische sector (die vaak media halen) en eigen slechte ervaringen overheerst het gevoel dat dit een soort eredivisie mag zijn, maar dat de meeste van hun collega’s qua betrokkenheid en integriteit dichter bij hen in de buurt komen dan bij de zwarte schapen. Geestig is het vaak, bijvoorbeeld in kritische typeringen van internisten en chirurgen over en weer. Geestig ook door Verbraak, die ontspannen en ad rem de gesprekken voert en in afzonderlijke vragen al de eindcompositie lijkt te zien (alles wat goed is ziet er makkelijker uit dan het is). Ontroerend is het ook, bijvoorbeeld waar een chirurg vertelt over zijn eigen hersentumor. Niet omdat hij chirurg is maar omdat hij de effecten van de diagnose indrukwekkend onder woorden brengt. En hij zich meer dan tevoren realiseert wat die voor zijn eigen patiënten betekent.

Een van de vragen was of en hoe ze zich ‘de eerste snee’ herinnerden. Antwoorden liepen uiteen van ‘niet’ tot ‘veel erger dan je je voorstelt’. Precies over dat onderwerp is een dramaproductie gemaakt in NTR Kort! 2011. Chirurg krijgt het mes voor haar eerste operatie en denkt terug: als kind was er een eerdere snee in de buik van haar zieke konijn, onder auspiciën van moeder, ook chirurg. Operatie geslaagd, patiënt overleden. Deze keer lukt alles en voorspelt haar mentor dat ze een groot chirurg zal worden. Wat mij net iets te veel van het goede is, maar wat niet wegneemt dat het verhaal gelaagder is dan hier lijkt en dat het krachtige karakter van die moeder verbluffend overeenkomt met dat van Verbraaks gespreks­partners. Zomaar gratis op internet.

Coen Verbraak, Kijken in de Ziel: Artsen, NTR, maandags t/m 3 september, Nederland 2, 21.25 uur. Tallulah Schwab, De eerste snee, NTR Kort!, kortefilmonline.nps.nl