Moskou - Dagelijks ben ik over dingen blij. Een daarvan is dat ik geen Kremlin-watcher ben. Ik laat het nieuws op me inwerken en denk dan: het is me wat. Ik kan een overtuigend verhaal schrijven dat het Rusland van Medvedev graag een normaal lid van de internationale gemeenschap wil zijn. En ik kan een aannemelijk verhaal schrijven dat dit land burgerrechten steeds minder serieus neemt.
Bij de herdenking van de Tweede Wereldoorlog eerder deze maand liepen Amerikaanse, Engelse, Franse en Poolse troepen over het Rode Plein. De erkenning dat de Russen de Duitsers niet alleen versloegen maar samen met anderen is géén klein bier. Aan het herdenken van de ‘grote vaderlandse oorlog’ wordt hier heel wat meer maatschappelijke, politieke en journalistieke aandacht besteed dan aan de aswolk, de financiële crisis of, om eens wat te noemen, de onbetamelijke armoede van de Russen buiten de paar grote steden die het land kent. Slechts een kleine meerderheid van de Russen zag het zitten dat Navo-troepen zomaar in Moskou zouden rondsjouwen. Ook de recente erkenning dat het Rode Leger in Katyn twintigduizend Poolse officieren ombracht, is in dat licht niet gering. Premier Poetin formuleerde weliswaar heel omzichtig bij het erkennen van de schuld, maar hij deed het wel. Ook hier gold dat het Russische volk zeker niet stond te juichen dat dit gebeurde. Kortom, je kunt concluderen dat de leiding het voortouw neemt bij een langzame maar zekere verlichting: ze durven onpopulaire maar liberale standpunten in te nemen.
En kijk dan eens hoe het politieke systeem reageert op de mijn in Siberië die eerder deze maand instortte. Ruim zestig mensen kwamen om, 24 zijn na een week nog zoek en dus ook dood. Maar een website met protest tegen de trage gang van zaken bij de redding werd uit de lucht gehaald. Demonstranten werden door de oproerpolitie uiteengeknuppeld en gearresteerd. Het lijkt erop dat de laatste jaren eerder harder dan minder hard wordt opgetreden tegen dit soort verzet en protest. En internet, hoewel nu nog een levendige bron van informatie en debat, wordt door de regering steeds argwanender bekeken.
Het Kremlin houdt dus mooie praatjes op het internationale toneel. Retoriek, jazeker, maar toch verandert ook die wat onder de mensen - ze kijken net een tikje minder vijandig naar de buren. Maar de regering is als de dood dat Russen hun toegenomen vrijheid op hun leiders botvieren. Het makkelijke antwoord is: er is vooruitgang en onderdrukking, plus en min, stilstand is het resultaat. Maar een snelkookpan op een waxinelichtje is vermoedelijk een beter beeld. Ooit, ooit, gebeurt er iets.