Snelweg

Toen eind negentiende eeuw vrijwel al het natuurlijk bos was gekapt en boeren de laatst overgebleven exemplaren hadden afgeschoten, was de wolf uit Nederland verdwenen. De wolf had een slecht imago, mensen waren hem liever kwijt dan rijk. Maar nu de bossen gezonder zijn geworden en de prooien zijn teruggekeerd, is na 150 jaar ook de wolf teruggekomen. De natuurdocumentaire WOLF van natuurfilmmaker en wolvenkenner Cees van Kempen gaat over dit ‘meest opzienbarende natuurverhaal van Nederland’.

Van Kempen, bekend van de natuurdocumentaire over de Marker Wadden, begint zijn film met de dramatische en af en toe zwaar aanzwellende muziek van Sergej Prokofjevs Peter en de wolf waarin grootvader zijn kleinzoon waarschuwt voor de gevaarlijke wolf in het bos. ‘Maar wolven zijn helemaal geen gevaarlijke sprookjesdieren’, zegt Matthijs van Nieuwkerk die de voice-over van de film deed. Van Kempen wil ‘het échte verhaal van de wolf vertellen’. Het is, vindt hij, tijd om het beeld recht te zetten.

De ommekeer begon in 1979 met de conventie van Bern, een internationaal verdrag met als doel kwetsbare planten en dieren te beschermen. In Oost-Europa keerden de wolven al snel terug. De val van de Muur in 1989 zorgde er daarna voor dat ze door konden trekken naar het Westen. In Duitsland leven nu meer dan duizend wolven, in Nederland zo’n twintig. Ze zijn zelden te zien – alleen raven verraden hun aanwezigheid.

Van Kempens opzienbarende verhaal begint bij een wolvenwelpje, hij noemt het Scout, dat wordt geboren in Oost-Duitsland. We zien hem opgroeien en na een jaar de roedel verlaten. Hij gaat op pad, richting het Westen. Van Kempen volgt hem op deze tocht ‘vol gevaren’, wat mooie beelden oplevert, bijvoorbeeld als de jonge wolf na lang aarzelen de sprong waagt en een brede snel stromende rivier over zwemt, of als hij in het donker aan de rand van een drukke snelweg staat – in Duitsland zijn zo’n zeshonderd wolven doodgereden. Uiteindelijk komt Scout aan op de Veluwe. Hij vindt het tot dan toe eenzame wolvenvrouwtje, het wolvenpaar krijgt vijf jongen en vormt zo de eerste roedel in Nederland.

Veel natuurdocumentaires eindigen somber, door klimaatverandering, vervuiling, overbejaging staat een soort op uitsterven, worden ecosystemen bedreigd. WOLF niet. De terugkeer van de wolven blijkt nu al goed voor de natuur, het zorgt voor natuurlijker gedrag van prooidieren en meer biodiversiteit. Van Kempens ‘familiefilm’ is daarmee ook een ode aan alle natuurbeschermers. Het lukt de maker niet helemaal buiten het gepolariseerde debat tussen de voor- en tegenstanders van de wolf te blijven. Regelmatig ‘verdedigt’ hij de wolf waardoor de voice-over soms een belerende toon krijgt. Maar Van Kempen maakt dat ruimschoots goed met prachtige natuurbeelden waarin je kennismaakt met de wereld van de wolf; de Veluwe in de vroege ochtend, slapende dassen in hun burcht, raven en kevers op kadavers, burlende herten, wroetende wilde-zwijnenfamilies, en spelende wolvenwelpjes.