Met z’n vijven verdronken we in een enorme vergaderruimte in een kantoorkolos die bovenal veste was: vergrendelde deuren, metalen intercomstemmen, strenge portiers, wachtruimtes, waarna slechts onder begeleiding de tocht mocht voltooid. Voor een plasje was een pasje nodig. Toch was het niet de militaire inlichtingendienst die we bezochten maar een koepel van auteursrechtenorganisaties, waarvan eentje, de Lira, tweejaarlijks een scenarioprijs voor tv-fictie uitreikt. Prachtig initiatief, want geen dramaserie, single play, comedy, soap, sketchprogramma kan bestaan zonder het talent van schrijvers die ze bedenken en leven inblazen – en die meestal onzichtbaar en ondergewaardeerd blijven. Wij mochten als jury die prijs toekennen aan het beste satirische programma uit 2005-2008. En voelden ons door die locatie in een satirische setting beland. Helemaal toen een mevrouw de kopjes weghaalde in een adembenemend laag tempo, alsof ze geen woord wilde missen van ons debat over de definitie van satire. Onder zulke omstandigheden krijgen je woorden een hoogst galmend karakter: plots ben je, nog meer dan normaal, zelf een personage uit Draadstaal of Toren C (die we samen met Klein Holland nomineerden).
Toren C won en dat niet omdat hun sketches zich uitgerekend op zo’n soort locatie afspelen, al was dat bizarre coïncidentie. En niet omdat het door vrouwen (Maaike Meijer en Margôt Ros) is bedacht, geschreven en gespeeld. Wel omdat het, na Debiteuren Crediteuren en The Office, een volstrekt originele invulling geeft aan het lijden dat (kantoor)leven heet; omdat het geestig en raak is in de keus van personages en situaties; in dialogen en jargon; en omdat het bovendien sterk in beeld is. Veel sketches hebben nauwelijks of geen tekst. Zoals de werkende moeder die in haastige beslommering niet alleen haar fiets in het rek voor de draaideur achterlaat, maar ook het kind achterop. Je lacht en voelt je tegelijk wee in de maag omdat het beeld rechtstreeks voortkomt uit de angstdromen van menige overbelaste ouder. Radicaal zijn Meijer en Ros in hun keuze voor pijnlijke situaties vol opgeblazenheid, misverstand, geldingsdrang, botheid, leugenachtigheid, machtsmisbruik, modieuze flauwekul. En waar je denkt dat ze hun punt gemaakt hebben gaan ze nog even door – iets schrijnender en heftiger. Soms net te lang, meestal raak en genadeloos.
Toren C is bij uitstek lichamelijk – van de op rondingen gesneden powermantelpakken van carrièrevrouwen (zouden stratenmakers daar fluitend op reageren, dan zouden zij daar hautain aan voorbijgaan; nu die geen sjoege geven stijgt hun woede over zulke onattente losers en gaat de rok nog hoger, gaan de borsten nog bloter, op het belachelijke af en met rampzalig resultaat) – tot de verschillende soorten vocht en geluiden die het lichaam afscheidt, onbeheersbare geilheid, het esthetisch tekort en verval. Bij Pauw & Witteman vertelden de dames hoe ze als actrice op toneel en in film steevast van regisseurs te horen krijgen: doe maar iets kleiner, iets minder. Nu zijn ze zelf de baas en doen ze het steeds ‘een stuk meer, een stuk groter’. Met hilarisch resultaat. ‘Met illusies over de vrouw als betere menssoort maken ze korte metten’, citeerde Witteman het juryrapport. Ze moesten er hartelijk om lachen, want die illusie hadden zij in elk geval nooit gehad. Vandaar de hartstochtelijke overtuiging waarmee ze sneue trutten, valse loeders, domme dozen en takkenwijven neerzetten. Vrouwelijke varianten van het menselijk tekort. En eindelijk ’s de man als figurant, hulpmiddel, zetstuk, lustobject, sukkel.
Mijn nieuwste angstdroom is dat de jongens van Draadstaal de jury uit wraak in een scène laten figureren. Ze wonnen de prijs immers niet maar zijn ook erg goed. En genadeloos.

Vijfde seizoen Draadstaal sinds zondag, Nederland 3, 20.25 uur.
Tweede seizoen Toren C vanaf 18 januari 2010