Barcelona – Wie moet de belasting betalen op de afsluiting van een hypotheek? De bank of de klant? Die vraag beheerst het publieke debat in Spanje. Het is geen kattenpis, want op een hypotheek van 150.000 euro betaal je al gauw 2250 euro belasting. Niet alleen voor de miljoenen Spanjaarden met een hypotheek staat veel op het spel. Ook voor de financiële sector. Vier miljard, zegt Moody’s.

Tot nu toe werd de hypotheekbelasting afgewenteld op de klant. Maar vorige week donderdag besliste het hooggerechtshof in Madrid het tegenovergestelde. Het argument klonk redelijk. De enige partij die belang heeft bij de inschrijving van het hypotheekcontract in het publieke register – reden van de belastingheffing – is de bank. Inschrijving in het register maakt het immers mogelijk om bij wanbetaling allerlei dwangmiddelen in te zetten, zoals de ontruiming van de woning door de politie. Het is een belasting waar alleen de kredietverleners baat bij hebben. Dus is het logisch dat zij betalen, vond het hof.

Vrijdag lag dat opeens heel anders. ‘Gezien de enorme economische en sociale repercussie’ zette het hof het vonnis in de ijskast. Na een reeks van schandalen en omstreden vonnissen kwam de Spaanse rechtspraak zo opnieuw onder verdenking te staan.

Ingewijden zien achter de plotselinge draai de hand van Carlos Lesmes, de uiterst conservatieve president van het hooggerechtshof. Onder zijn bewind bepaalde het hof in 2013 dat de zogeheten bodemclausules in de Spaanse hypotheekcontracten illegaal waren. Die clausules beletten de klanten te profiteren van lage rentes, terwijl de banken ongestoord konden profiteren van hoge rentes.

Maar tegelijk besliste het hof dat de gedupeerden hun geld niet van de bank konden opeisen, omdat de uitspraak geen terugwerkende kracht had. Drie jaar later spoelde het Europese Hof in Luxemburg het Spaanse vonnis door de wc. De door de bank bestolen klanten konden alsnog hun geld opeisen.

‘Wij zullen het vonnis respecteren’, zeiden de Spaanse banken donderdag terwijl hun koersen zakten. Dat was opmerkelijk. Wisten zij dat het niet zo’n vaart zou lopen, zoals de volgende dag zou blijken? Nog een interessant detail: het hoofd van de staf van opperrechter Lesmes, aanklager Ana Murillo, is de vrouw van de vice-president van grootbank Santander.

Op 5 november neemt het hof een definitief besluit. Intussen heeft het platform Stop Huisuitzettingen protestacties aangekondigd.