Barcelona – ‘Uw nobele natie was gedompeld in de duivelse nevel van een ideologie die duizenden en duizenden vredelievende burgers uit de weg ruimde.’

Sprak kardinaal Angelo Amato, hoofd van de afdeling heiligverklaringen van het Vaticaan, nu eindelijk eens een kerkelijke veroordeling uit van de bloedige dictatuur van generaal Franco? Misschien een voorzichtig pardon voor de steun van de kerk aan de Spaanse vriend van Hitler en Mussolini? Nee, dat zat er afgelopen zondag in Tarragona niet in. Tijdens de grootste mega-zaligverklaring aller tijden bleek die duivelse ideologie nog steeds gewoon dezelfde te zijn als altijd, namelijk de ideologie van de tegenstander uit de Spaanse Burgeroorlog (1936-39).

Sindsdien is driekwart eeuw verstreken. Genoeg tijd om een beetje afstand te nemen, zou je zeggen. Om stil te staan bij de beslissende rol van de kerk als steunpilaar van het Spaanse fascisme. Maar zelfs aandacht voor de overweldigende meerderheid van de slachtoffers – die uit het andere kamp – was er niet bij tijdens de zaligverklaring van 522 geestelijken in Tarragona.

Een gemiste kans, vinden veel Spanjaarden. De kerk moet natuurlijk zelf weten wie ze zalig verklaart, geven ook de critici toe (in dit geval ging het om katholieke geestelijken die vermoord waren in de Burgeroorlog), maar om die ceremonie te verkopen als een ‘feest van verzoening’ zoals het officieel heette, dat deed menigeen fronsen.

‘Van alle slachtoffers van de Burgeroorlog zijn alleen de families van de winnende partij als zodanig erkend en schadeloos gesteld’, zei een organisatie van kritische katholieken. De verliezende partij werd vaak niet eens toegestaan om hun vermiste familieleden te zoeken in de massagraven. Anders dan in Chili of in Argentinië is hier nooit een onderzoek geweest naar de misdaden van de dictatuur.

Veertig jaar na de dood van Franco heeft Spanje na Cambodja (Pol Pot) nog steeds de meeste buitenrechtelijk geëxecuteerde mensen in massagraven liggen ter wereld. Meer dan honderdduizend gevallen van mensen die de democratie verdedigden tegen Franco zijn gedocumenteerd.

Als kinderen en kleinkinderen van deze slachtoffers hun vermiste familieleden willen zoeken, krijgen ze vaak te horen dat ze de doden met rust moeten laten. Hen wordt verweten dat ze ‘oude wonden openrijten’. De kerk en de rechtse Volkspartij, opgericht door ministers uit de Franco-dictatuur, lopen daarbij voorop. De 522 nieuwe zaligen van Tarragona, dat is natuurlijk een heel ander verhaal.