De tentoonstelling van werken van Stanley Brouwn die we in 1976 in het Van Abbemuseum gemaakt hebben was overvloedig en druk ingericht. Dat was geen opzet. Omdat ik vond dat zijn werk inmiddels een ontegenzeglijke vorm gekregen had (en geen experiment meer was) moest er een serieus overzicht komen. Het materiaal echter dat tentoongesteld moest worden, was nogal terughoudend van karakter. In het algemeen gingen de werken over verhoudingen tussen individuele maten als die van één incidentele (voet)stap en de vaste, abstracte maat van één meter. Dat is de beknopte beschrijving die ik nu, op zondag 11.45 uur, kan verzinnen. Wij waren bezig één voor één zulke verbeeldingen van maat en meter te bekijken om een idee voor een mise-en-scène te krijgen. Toen pas merkte ik hoe eindeloos rijk en gevarieerd het werk van Stanley was. Elke formulering bleek uniek – in precisie maar ook in geheimzinnigheid.
Zo werd het geen gegroepeerde tentoonstelling maar een nauwkeurig uitgemeten presentatie van werken op zich. Bij deze documentaire benadering hoorde logischerwijs ook de publicatie van een eenvoudig wit cahier met daarin alle werken beknopt beschreven. Ze zijn per jaar gerangschikt en genummerd, van 1 tot 270, gedrukt in de magere, schreefloze helvetica, zonder hoofdletters: stanley brouwn. Dit kleinood (waarvan er maar duizend zijn gedrukt) geeft een welhaast labyrintisch overzicht van de vele variaties waarmee maatverhoudingen geformuleerd kunnen worden. Het is nooit herdrukt noch is er ooit een vervolg aan gegeven. Natuurlijk wilde Stanley dat niet omdat hij zo anoniem wilde blijven als maar kon. Nochtans is het cahier een lieflijk compendium van zijn wijde verbeelding dat je kunt lezen als vertellingen uit een wonderlijk sprookje.
Nummers 1 t/m 8, in 1960, betreffen vellen papier die de kunstenaar op de stoep legde en waar voorbijgangers dan overheen liepen. Daar bleven willekeurig geplaatste afdrukken achter van schoenen maar nog niet afgemeten voetstappen. Die kwamen pas, als meetbare maat, in 1971 binnen in zijn kunst. Vanaf het moment dat hij in 1960 wilde vastleggen wat hij maakte, ging het dus over lopen van A naar B of ook zomaar lopen als voorstelling van beweging – en ook van afstanden meten en beleven. Dat is een breed en ver gebied. Ik herinner me dat Dante zijn hele, intense tocht door eerst de duistere Hel en langs de schemering van de Louteringsberg en dan verder tot in het stralende Paradijs te voet heeft afgelegd. Het was een veelbewogen traject in honderd voldragen zangen. Soms voel ik dat de prachtige cadans van de woorden in hun terza rima een echo bevat van de regelmaat der voetstappen. Het te voet de wijde wereld in trekken, op zoek naar avontuur, is trouwens een vast motief in veel sprookjes.
Intussen vermeldt nr. 100 op een systeemkaart: 18947 steps; number of steps counted on one day. Iets specifieker is nr. 152: 18.3.74: 10516; number of steps counted on one day. Daar staat nog een datum bij. De kaart is dus een samenvatting van die dag in het verborgen leven van Stanley Brouwn. Weer iets anders (geografisch) is bijvoorbeeld de kaart nr. 204: the total number of my steps in spain: 143419. Op de eerdere kaarten is overigens sprake van het getelde aantal stappen. Er is veel variatie en geheimzinnigheid. Natuurlijk zullen er ook betweters zijn die willen weten of we dit wel allemaal geloven moeten. Maar de getallen staan er en we kunnen ze lezen zoals we Mondriaans delingen binnen een rechthoek kunnen zien. Niemand die bij zijn hoofd is, vraagt zich af of we Mondriaan kunnen geloven. Feit is dat kunstwerken hun eigen waarheid scheppen. Ze zijn nooit fictief – hoewel er in de grenzeloze ruimte van hun verbeelding overal andere verbeeldingen gedroomd kunnen worden. Maar mocht u al die stappen in Spanje te romantisch vinden, dan levert nr. 127 in het cahier nog deze parel: (card) 884 mm; distance of one step. Beschouw dat slanke miniatuur in samenhang met, in nr. 157, de simpele optelling van 1000 mm tot een hele meter: (paper) 1000 mm constructed with 10 text-blocks of 100 x 1 mm. Met deze twee formuleringen zien we Stanley Brouwn ten voeten uit.
PS Ik heb begrepen dat het cahier/compendium stanley brouwn, uit 1976, in zijn geheel op de website van het Van Abbemuseum te vinden is