Barcelona – ‘Ik begin te denken dat u er helemaal niets van begrijpt.’ Na een paar minuten interview verdwijnt het glimlachje van het gelaat van Josep Borrell. De Spaanse minister van Buitenlandse Zaken windt zich op. ‘Wat weet u eigenlijk van deze zaak?’ bijt hij interviewer Tim Sebastian van Duitse tv-zender Deutsche Welle toe. Die blijft de rust zelve.

Sebastian heeft zijn interview goed voorbereid. Hij vraagt of Carme Forcadell, de 63-jarige ex-voorzitter van het Catalaanse parlement die anderhalf jaar in voorarrest zit, een eerlijke behandeling krijgt als zij vijftien uur per dag eenzaam in haar cel moet zitten, ‘zonder dat ze voor iets veroordeeld is’. Borrell reageert als door een wesp gestoken: ‘Waarom zegt u dat, zonder veroordeling?’ ‘Ze heeft geen proces gehad’, reageert Sebastian. ‘Ze is beschuldigd, maar nog niet veroordeeld.’

Het werd Borrell bijna te veel. ‘Ze is beschuldigd? Eh… Stop! Als u zo doorgaat, stoppen we met dit interview. Hebt u me begrepen?! U moet de juiste vragen stellen en mij laten praten!’

Dat laatste is precies wat de interviewer gedaan had. Borrell werd niet boos omdat hij in de rede werd gevallen, maar omdat hij geen antwoord had op kritische vragen die onderbouwd waren met controleerbare feiten en uitspraken van zijn eigen regering. Dat patroon zou zich tijdens het interview nog enkele malen herhalen. Tot wanhoop van de Spaanse minister, die op een zeker moment zelfs kwaad wegliep en de ervaren journalist met een hooghartige glimlach uitmaakte voor leugenaar: ‘U liegt de hele tijd, u hebt werkelijk geen idee waarover u praat, bent u nou een leugenaar of gewoon niet goed geïnformeerd?’ Niet goed geïnformeerd (of een leugenaar) was Borrell zelf toen hij met een stalen gezicht beweerde dat Spanje bij het Verdrag van Utrecht Gibraltar had ‘uitgeleend’ aan de Britten.

Veel Spanjaarden uitten hun plaatsvervangende schaamte op sociale media. Maar op de Spaanse staatstelevisie mocht Borrell zijn gram halen. Daar kreeg hij natuurlijk wél de juiste (kritiekloze) vragen. ‘Dit soort personages moet je af en toe gewoon even op hun nummer zetten’, zei de minister.

De houding van Borrell staat niet op zichzelf. Het gebrek aan democratische traditie wreekt zich elke keer als er buitenlandse kritiek is op Spanje. De hysterische reacties op de oproep van de Mexicaanse president López Obrador om excuses aan te bieden voor de wreedheden van de Spaanse verovering van Mexico zijn daarvan het laatste voorbeeld.