Terwijl hun kans op een duurzame toekomst steeds meer verkeken lijkt, zien jongeren op tv pratende pakken breed lachend mooie duurzaamheidsbeloftes doen om vervolgens alles bij het oude te houden. En dus komt Nederland steeds meer vol te liggen met snelwegen, rijden er steeds meer auto’s, komt er meer Schiphol, worden de varkensstallen groter en wordt het milieubeleid nog meer in handen gelegd van diezelfde grootbedrijven die de boel in eerste instantie hebben verziekt.
Daarom juich ik klimaatspijbelen toe. Omdat het gaat over het voortbestaan van mens, dier en planeet. Omdat het een nieuwe generatie in aanraking brengt met de ervaring van collectieve mobilisatie: geen probater middel voor het verhogen van je gevoel van politieke eigenwaarde dan samen demonstreren voor een hoger doel. En omdat het jonge burgers een scheut rebellie bijbrengt die het politiek bezadigde Nederland goed kan gebruiken.
Overgewaaid uit Zweden, waar Greta Thunberg nu al 24 weken op vrijdag spijbelt om de Zweedse regering te dwingen te voldoen aan de klimaatafspraken van Parijs, raakte eerst Vlaanderen in de ban van het klimaatspijbelen. Al weken achtereen demonstreren elke donderdag duizenden scholieren tegen de lakse Belgische regering. En deze donderdag zullen dan eindelijk duizenden Nederlandse scholieren spijbelen voor een effectiever milieubeleid. Driewerf hoera!
In het conservatieve Nederland, waar eens in de vier jaar stemmen wordt gezien als het toppunt van democratie, geeft het aanleiding tot ongewoon zure reacties. Waarom wel voor het milieu en niet tegen ‘massamigratie’, was er een. Wat dacht je van: het een is levensbedreigend voor iedereen, terwijl het andere, net als ‘islamisering’, een zelf geconstrueerde nachtmerrie is die door rechts-populisten handig wordt gebruikt om de sociaal-economische angsten van kwetsbare Nederlanders in een identitaire richting te buigen en daarmee hun eigen partijpolitieke steun voor de verdere neoliberalisering van Nederland aan het zicht te onttrekken.
Een andere luidt dat kinderen zich niet voor het karretje moeten laten spannen van de klimaatlobby en roept om die reden ouders en autoriteiten op het spijbelen botweg te verbieden. Het is zeker zo dat klimaatbeleid verdelingseffecten heeft en om die reden door en door politiek is. Zo kiest het kabinet voor het belasten van burgers en het ontzien van multinationals, en wil de oppositie het omgekeerde. Wat niet politiek is, en ook door alle partijen in deze verdelingsdiscussie als zodanig wordt geaccepteerd, is dat klimaatverandering een niet betwist wetenschappelijk feit is, dat verregaande gedragsveranderingen bij overheden, producenten en consumenten afdwingt. Daar gaat het de klimaatspijbelaars om. Niet om wie daarvoor moet opdraaien. En daarmee blijven de klimaatspijbelaars keurig buiten de partijpolitiek. Terecht hebben de organisatoren de deelname van politieke partijen dan ook afgewezen.
Maar de vreemdste redenering vind ik nog wel dat spijbelen niets uithaalt omdat Nederland maar een stipje op de kaart is en elke daling van de CO2-uitstoot dus wegvalt tegen de immense uitstoot elders. Altijd beroepen we ons op onze hoge positie op allerlei lijstjes: welvarendste land, grootste economie, grootste haven, gelukkigste inwoners, grootste voedselexporteur et cetera. Maar nu er verantwoordelijkheden aan opgehangen dreigen te worden, bagatelliseert een deel van het commentariaat zichzelf plotseling de verte in.
Even wat feiten: Nederland is gemeten naar bruto binnenlands product de zeventiende economie van de wereld. Gemeten naar ecologische voetafdruk beslaat het ruim vier keer zijn eigen grondoppervlak. Het huisvest tientallen multinationals die mondiale productieketens beheren die verantwoordelijk zijn voor ettelijke procenten van de jaarlijkse mondiale uitstoot. Nederland herbergt een voedselindustrie die tentakels heeft tot diep in de regenwouden van Zuid-Amerika en Indonesië. Schiphol is de elfde luchthaven van de wereld en verwerkt jaarlijks zo’n 68 miljoen passagiers. Met ruim 650 miljoen slachtdieren per jaar is Nederland een van de grootste slachthuizen van Europa. Met bijna tien miljoen auto’s hebben we het 28ste wagenpark van de wereld.
En als dat niet vermag te overtuigen: als zelfs het rijke Nederland er niet in slaagt om zijn economie klimaatneutraal te maken, hoe kunnen we dat dan van arme landen eisen?
Spijbelen dus, schop die lui in Den Haag maar een geweten!
