Niet Kerry, noch Dean, Clark of Edwards, maar dr. Jason Sorens doet een serieuze poging tot een politieke aardverschuiving in de Amerikaanse staat New Hampshire. Afgelopen najaar besloten de zogeheten liberta riërs van deze staat hun machtscentrum te maken. De over de VS verspreid wonende Libertarians, in Nederland «liberta riërs», verhuisden met duizenden tegelijk naar de kleine staat in noorden van New England. Aldus kunnen ze tenminste ergens enig politiek gewicht in de schaal leggen.

Aanvankelijk leek New Hampshire niet voor de hand te liggen als thuisbasis van deze politieke beweging van extreme individualisten. De libertarische presidentskandidaat, Harry Browne, behaalde bij de vorige presidentsverkiezingen in New Hampshire maar 0,4 procent van de stemmen, net zoveel als Pat Buchanan (van de Reform Party) en een vijfde van het aantal mensen dat Ralph Nader naar de stembus wist te lokken. Maar dat zijn presidentsverkiezingen, waarin libertariërs natuurlijk nooit een schijn van kans maken.

De gedachte van het «Free State Project» is dat de libertariërs hun krachten bundelen om een kans te maken via democratische weg een begin te maken met het afschaffen van de overheid, ten minste op het niveau van coun ty’s en wijken. New Hampshire moet een «Vrijstaat» worden, een oase in het land dat in libertarische ogen met «gestolen» gemeenschapsgeld is omgetoverd tot een dictatuur.

Want libertariërs staan een leven voor zonder overheid. Geen publieke scholen, geen algemene middelen voor verkeer en waterstaat, geen regels op het gebied van wapens, drugs of prostitutie; alles geprivatiseerd, van gezondheidszorg tot de openbare ruimte, van de politie (ieder zijn eigen bewakingsdienst) tot sociale voorzieningen.

Dit alles betekent natuurlijk: nooit meer belasting betalen. Het enige recht dat heilig is voor de libertariër, is het eigendomsrecht. Dat moet worden gehandhaafd door verschillende rechtbanken, die allemaal — hoe kan het ook anders — in particuliere handen zijn. Sommige van deze «rechtse anarchisten», zoals ze in Amerika wel worden genoemd, maken een uitzondering voor het leger. De gemeenschap mag die op de been brengen voor noodgevallen. Maar dat is het dan. Geen libertariër keurt collectief verstrekte straatverlichting goed. Ook Frank Zappa deed dat niet, een van de beroemdste libertariërs die Amerika heeft gekend.

Oprichter van het project is de 26-jarige dr. Jason Sorens, universitair docent politicologie aan de universiteit van Yale. In het artikel dat het project in 2001 lanceerde, «Freedom in Our Lifetime», toont hij zich bewust van de zware taak die de libertariërs te wachten staat. Vooralsnog zijn twintigduizend vrijheidsstrijders naar New Hampshire verhuisd. De staat telt 1,3 miljoen inwoners.

Sorens: «In eerste instantie gaat het erom de zichtbaarheid van de libertarische idealen te vergroten. Als we eenmaal een krachtige groep zijn, moet het voor iedere activist mogelijk zijn nieuwe aanhangers te winnen. Ik verwacht dat libertariërs over zo’n tien jaar zijn doorgedrongen tot de vertegenwoordigende lichamen van de staat en controle hebben gekregen over gemeentes en kiesdistricten.»

Op internet (freestateproject.org) ging aan de libertarische verkiezing van New Hamp shire een harde strijd vooraf. Alternatieve staten waren Delaware, Alaska, Idaho, Maine, Montana, North en South Dakota, Vermont en Wyoming. Alhoewel hier staten tussen zitten met minder inwoners, had New Hamp shire een paar streepjes voor op de rest. De staat is verregaand gedemocratiseerd: er is een volksvertegenwoordiger op bijna iedere drieduizend inwoners. Ook kent New Hampshire geen inkomstenbelasting of accijnzen, heeft het relatief een gezonde economie en soepele wapenwetten. Bovendien was het de eerste staat die in opstand kwam tegen Engeland: het staatsmotto luidt «Live Free or Die», wat op elk nummerbord staat. (Wrang detail is dat die nummerborden in gevangenissen worden gemaakt.)

Libertariërs hoeven in New Hampshire dus geen bergen te verzetten. De knappe, jonge republikeinse gouverneur steunde de «belastingbetalers Bill of Rights», die bepaalt dat de groei van de overheids uitgaven niet boven de inflatiegroei mag uitkomen. Hij heet de liberatariërs welkom: «Come on up, we’d love to have you.»

Maar hij is het (nog) niet eens met Mevrouw Casey, die voor Wyoming had gestemd maar nu toch naar New Hampshire is verhuisd en over publieke scholen opmerkt: «Ze vormen een obstakel voor onderwijs. Publiek onderwijs is een oxymoron. De mensen die uit het publieke onderwijs komen zijn in essentie criminelen.» Haar reden om naar New Hampshire te verhuizen: «Ik wil een miljardair worden en ik wil niet tussen mensen wonen die denken dat dit slecht is.» Ze voedt haar kinderen thuis op.

Ze was een van de velen die op de website licht geërgerd vroeg waarom er alleen te kiezen valt uit staten met een rotklimaat. «Kunnen we niet vrij zijn in een wat zonniger staat?»