Chişinau – Zes weken nadat Poetins leger Oekraïne binnenviel, verwelkomt het kleine Moldavië nog altijd de meeste Oekraïense vluchtelingen. Afgelopen weekeinde vond de vierhonderdduizendste Oekraïense vluchteling een veilig heenkomen in het armste land van Europa, meldt VN-vluchtelingenorganisatie unhcr. Hoewel veel Oekraïners doorreizen naar buurland Roemenië blijven zo’n honderdduizend vluchtelingen, waarvan 49.000 kinderen, voorlopig in het land. Zij zitten in opvangcentra verspreid, bij vrienden en kennissen of bij Moldavische families die hun huis hebben opengesteld.

In Moldavië, zoals ook in de Europese Unie, genieten gevluchte Oekraïners een tijdelijke beschermde humanitaire status, wat hen recht geeft op onderwijs, toegang tot de woningmarkt, arbeidsmarkt en gezondsheidzorg. Tot nu toe staan er echter minder dan duizend Oekraïense leerlingen ingeschreven bij Moldavische scholen, de woningmarkt is krap en banen liggen niet altijd voor het oprapen voor de over het algemeen hoogopgeleide vluchtelingen.

Medische zorg is eveneens een uitdaging voor Oekraïense vluchtelingen. Covid-19 is een ander punt van zorg: slechts 35 procent van de Oekraïense bevolking is volledig gevaccineerd. ‘Ze vermijden om in het ziekenhuis te worden opgenomen, tenzij ze geen keus hebben’, zegt Elena Bivol, internist bij het Sfânta Treime-ziekenhuis in de hoofdstad.

Officieel hebben nu bijna zesduizend Oekraïense burgers asiel aangevraagd in Moldavië. Het Juridisch Centrum voor Advocaten dat al meer dan twintig jaar toezicht houdt op de naleving van het VN-vluchtelingenverdrag en de rechten van asielzoekers, monitort de situatie nauwlettend, vertelt Oleg Palii, directeur van het Centrum. ‘We werken rond de klok bij de Palanca-grensovergang (vijftig kilometer van Odessa) en bezoeken dagelijks andere checkpoints.’

Waarom vragen Oekraïners asiel aan als ze toch al ‘humanitaire bescherming’ genieten? ‘In beide gevallen zijn de rechten identiek’, legt Palii uit. Ook degenen aan wie asiel is verleend, hebben recht op werk, sociale bescherming, ziektekostenverzekering, plaatsing van kinderen op school en kleuterschool. Ze kunnen dus rekenen op een volledig aanbod van sociale diensten, net als burgers van Moldavië. Maar asielzoekers zijn over het algemeen kwetsbaarder en worden geholpen bij het vinden van werk. Nu er ongeveer honderdduizend vluchtelingen zijn, is het zoeken naar werk voor asielzoekers geen prioriteit. Palii vindt dat alle gouvernementele en niet-gouvernementele organisaties en werkgevers zich zouden moeten inspannen om vluchtelingen aan werk te helpen. ‘En de vluchtelingen zelf moeten zich inspannen om werk te vinden. Dit is niet eenvoudig: er zijn niet zo veel beschikbare banen die bovendien financieel interessant zijn.’