Sutton Hoo

In 1939 werd bij het dorp Sutton Hoo in Suffolk een opgraving gedaan op het land van Edith Pretty (1883-1942). Op het terrein lag een twintigtal grafheuvels; in de grootste daarvan werd een scheepsgraf aangetroffen uit de vroege zevende eeuw. Het lichaam van de dode was vergaan, net als het schip zelf, maar zijn grafgiften, bestaande uit een groot aantal sieraden, zilveren lepels, kommen en schalen, gouden munten, onderdelen van wapens en het gouden beslag van een versierde helm, waren grotendeels intact. Het was verreweg de rijkste en belangrijkste vondst ooit in Groot-Brittannië gedaan.

De film The Dig is een romantische interpretatie van de gebeurtenissen rond die opgraving. Mrs. Pretty was een intellectueel en een ervaren archeologe, maar hier is zij een jonge weduwe die ‘een gevoel’ heeft over die heuvels. Zij huurt de knoestige excavator Basil Brown in om het werk voor haar te doen.

The Dig is een pastorale. De toon is elegisch, weemoedig, het is de vooravond van een oorlog, maar op het land heerst nog de bestendige vrede van het sceptred isle, waar iedereen zijn plaats kent. Landarbeiders zijn bescheiden en goudeerlijk. De oude butler draagt nog zijn witte handschoenen. Men kleedt zich nog voor het diner. Het zoontje rent in zijn verkleedkleren blij door het zonnige grasland.

Het graf speelt de hoofdrol. Basil Brown vindt het, maar wordt er door een instorting bijna zelf in begraven. Mrs. Pretty is ernstig ziek en op zoek naar een plek waar zij kan sterven. Een Spitfire stort neer; de dode piloot wordt in een bootje gelegd. Het beeldrijm is onmiskenbaar, en ook de symboliek; het graf staat voor de oude, waardige ‘diepe’ Britse cultuur, die veiliggesteld moet worden vóór de oorlog uitbreekt. Iets minder belangrijk voor de film is de betekenis van de voorwerpen die in de heuvel worden gevonden. De archeoloog herkent ze als de ontbrekende schakel tussen Romeins Brittannië en de Middeleeuwen, de tijd van Angelen en Saksen. ‘The dark ages are no longer dark’, zegt hij, er blijkt hoogwaardige kunst te zijn geweest, er was een geldeconomie. De vondst inspireert patriottisme. Als het werk Mr. Brown even tegenzit moedigt zijn vrouw hem aan toch vooral dóór te gaan, in het belang van de jongere generatie die de oorlog in zal moeten. Het scheepsgraf is ‘the line that joins ’em to their forebears’, iets waar je voor wilt gaan vechten.

Het frappante is dat hier een belangrijke figuur lag die in een volkomen internationale context had geleefd. De begrafenis in een schip is in zichzelf al Scandinavisch; het type schip was rond de hele Noordzee en Oostzee in gebruik. De versieringen op de sieraden en de helm zijn ook Scandinavisch, het zilverwerk kwam uit Constantinopel, de munten waren Frankisch, de edelstenen kwamen uit India of Sri Lanka. Kortom: Sutton Hoo liet zien dat dit Engeland, ‘this fortress built by Nature for herself/ Against infection and the hand of war’ dat men in 1939 met verve zal gaan verdedigen, in de zevende eeuw al deel was van een Europese unie.