Vraag de Hilversum hatende intelligentsia waar dan wel voortreffelijke televisie wordt gemaakt en het antwoord luidt steevast: BBC. Wat aantoont dat deze elite, behalve naar slechte Hollandse programmas, pu bliek en commercieel want daar mopperen ze vaak met verdachte kennis van zaken over zelden over de grens kijkt. Die geweldige BBC bestaat al lang niet meer. Dennis Potter stelde in een terugblik op zijn leven vast dat zijn generatie dramaschrijvers zich had kunnen ontplooien dankzij een geweldig artistiek en intellectueel klimaat dat al lang het loodje had gelegd met alle gevolgen van dien voor jong talent. Wie wél regelmatig naar de BBC kijkt, kan zonder twijfel voorbeelden van mooie programmas noemen, maar dat lukt over Nederland 3, en in mindere mate 1, ook.
Recent gebeurde het weer: in een Vrij Nederland-commentaar wordt het WRR-rapport gezien als een poging het BBC-model bij ons in te voeren, wat volgens de auteurs klinkt «als de bewoner van een rijtjeshuis die zijn voortuin om wil klussen tot een landgoed». Hun pleidooi tegen een staatsomroep en voor behoud van vaderlandse pluriformiteit is niet onzinnig, maar die landgoed-metafoor plus de lof voor «prachtige dramaseries, briljante documentaires en uitmuntende nieuwsbulletins» is door de bank genomen te veel eer (al dient toegegeven dat Philip Freriks met hoed in de sneeuw als opening van het Journaal het schuifdeurengehalte tot recordhoogte brengt; en dat de klagende kunstkritiek van Pauline Broekema «ik vind die schilderijen van Salvador Dali zo versnipperd, dat vind ik niet móóói» niet echt een bijdrage is aan het surrealisme-debat). Tony Blair cum suis is het met me eens dat het landgoed sterk vervallen is en eist meer zorg om kwaliteit en minder om kijkcijfers; meer drama, documentaire en informatie en minder lifestyle, koken, tuinen en talentenjacht.
En, zou ik zeggen, minder spelletjes, minder «op zoek naar je droomhuis», «hoe maak ik van mijn zwijnenstal een leefbaar huis» en bovenal minder varianten van Tussen kunst en kitsch, want daar hebben ze er bij de BBC onwaarschijnlijk veel van. Licht mesjogge of als u wilt excentrieke presentatoren en veilingmeesters, zeer correcte behandeling van de Gewone Brit die zijn antiek en oude dinky toys verkoopt (kom daar es om in het hondse Hilversum, waar zelfs een op het oog zo braaf programma als Man bijt hond door hen overvallen mensen als beloning voor gastvrijheid met de meest impertinente vragen confronteert), maar allemachtig: het houdt niet op. Leerzaam ook voor de buitenlander: geen land waar zulk gruwelijk porselein en aardewerk wordt vervaardigd dat dan voor record bedragen wordt ge veild; geen land ook waar, pakweg, zilveren voorwerpen, ongeacht hun schoonheid, steevast veel meer opbrengen wanneer ze «British» dan wanneer ze «continental» zijn. Maar voor buitenlanders worden Cash in the Attic, Flog It, Bargain Hunt, Car Boot en hoe ze verder mogen heten niet gemaakt. Als de BBC in een genre scoort, dan weet je dat ze er duizend variaties op zullen maken. En «prachtige dramaseries» horen daar maar mondjesmaat bij. Zij het nog wel iets meer dan hier. Maar dat is geen kunst.