De kerngedachte: steden moeten voorop lopen in de strijd tegen klimaatverandering. Lokale leiders kunnen elkaar helpen om de CO2-uitstoot terug te dringen door technologie en kennis uit te wisselen. In de ongepolijste woorden van Boris Johnson, de markante burgervader van Londen: ‘Steel van elkaar!’

Manuela Carmenais een aandoenlijke verschijning tussen de overwegend plechtige heren. De 71-jarige burgemeester van Madrid is een fragiel vrouwtje met een warme, grootmoederlijke uitstraling. Vorig jaar baarde ze opzien door in de Spaanse hoofdstad als aanvoerder van de burgerplatform Ahora Madrid met een links-progressief programma de conservatieve Partido Populair de macht uit handen te nemen. We gaan de lokale democratie hervormen, beloofde ze haar aanhang in de verkiezingstoespraak.

Nu staat Carmena ietwat onwennig aan de rand van de overdadig gedecoreerde Salle Saint Jean, te luisteren naar de voordrachten van collega’s. Haar geestverwant Ada Colau, die in Barcelona met een soortgelijk programma de macht greep, heeft zojuist opgeroepen om de rechten van vluchtelingen te respecteren, zelfs als nationale wetten anders voorschrijven. Klimaatproblematiek is volgens de Spaanse leidsvrouwen niet los te zien van andere sociale problematiek.

Als de sessie gedaan is, komt Colau op Carmena af gestapt. Het is direct te zien dat ze samen op een missie zijn. Net als het landelijke Podemos proberen de dames de geest van de Indignados een stem te geven in de Spaanse politiek. Gezusterlijk lopen ze naar het mediacentrum om de internationale pers te woord te staan. Terwijl de verslaggevers zich verdringen rondom de burgemeester van Barcelona neemt Manuela Carmena rustig de tijd om een paar vragen van De Groene te beantwoorden.

U probeert in Madrid een nieuwe vorm van democratie te implementeren. Helpt dat ook in de aanpak van klimaatverandering?

‘Absoluut, om een ecologische houding te krijgen, hebben we een andere vorm van democratie nodig, met meer directe inspraak. We kunnen de duurzame transitie niet overlaten aan bedrijven. De lucht zal nooit privé-bezit worden, daar zijn we met z’n allen verantwoordelijk voor. We proberen in Madrid de democratie onderop vorm te geven, waardoor burgers in staat worden gesteld om actief deel te nemen aan besluitvorming.’

Hoe kan dat bijdragen aan klimaatvriendelijker beleid?

‘In Madrid zien we dit al heel sterk gebeuren. Iedere Madrileense burger kan een beleidsvoorstel indienen als hij of zij daarvoor de benodigde steun weet te vinden. Daar houden we vervolgens een referendum over. De voorstellen die het meest worden ingediend, hebben een ecologische insteek.

Zo krijgen we regelmatig het verzoek om vervuilende auto’s uit de stad te weren. Sommige voorstellen kunnen we niet direct volledig realiseren, maar we doen ons best. We hebben bijvoorbeeld al eens een tijdelijk parkeerverbod in het centrum afgekondigd. Daardoor reden er opeens een stuk minder auto’s door de straten van Madrid. Ook hebben we de maximum snelheid verlaagd. Dat zijn voorstellen die door burgers zelf zijn aangedragen en breed ondersteund worden.’

Politieke hervormingen staan niet op de agenda hier in Parijs. Regeringsleiders zullen tot een pragmatisch akkoord moeten komen. Waarom bent u hier naartoe gekomen?

‘We kunnen natuurlijk niet alleen maar praten met mensen die hetzelfde denken. Dat brengt je niet verder. We willen onze ideeën uitdragen omdat we daarin geloven, maar we moeten daar ook op blijven reflecteren. Het helpt om te spreken met mensen die andere standpunten innemen.’

Veel burgemeesters spreken vooral over technologie en financiering, dat zouden de sleutels naar een duurzame toekomst zijn. Hoe ziet u dat?

‘Technologie kan natuurlijk nuttig zijn, maar alleen als het een middel is dat in dienst staat van een doel. Wat we met de technologie willen bereiken, is uiteindelijk een vraag voor de inwoners van een stad. In Madrid kloppen constant bedrijven op de deur die nieuwe technologieën aanbieden. Maar veel daarvan hebben we simpelweg niet nodig.

Er wordt constant gesproken over de “smart city”, maar wat betekent dat? Er zijn allerlei apps die het gemakkelijker maken om een parkeerplek te vinden. Is dat de intelligentie die we nodig hebben? Problemen rondom filevorming en vervuiling lossen dit soort technologieën niet op. Daarvoor zouden we bijvoorbeeld moeten proberen om de afstand tussen wonen en werk te verkleinen: zorg ervoor dat mensen een baantje kunnen krijgen dicht bij huis. Dat is geen technologische kwestie. Je moet je afvragen wat voor een type smart city we nodig hebben: willen we een sociale stad, willen we een ecologische stad? Dat zijn uiteindelijk politieke vraagstukken.’

Op deze conferentie klinkt regelmatig de opmerking dat steden het voortouw moeten nemen. Moeten we onze hoop inderdaad op lokale leiders vestigen?

‘In zekere zin wel, hoewel het natuurlijk niet zozeer om de leiders als wel om de inwoners van een stad gaat. Veel gemeentelijk beleid raakt direct aan milieukwesties. Hoe we ons openbaar-vervoernetwerk inrichten en of we fietspaden aanleggen, dat zijn beslissingen die op lokaal niveau genomen moeten worden. Dus ja, steden hebben een speciale verantwoordelijkheid als het gaat om de aanpak van het klimaatprobleem.’

Beeld: Manuela CarmenaManuela Carmena as candidate for major of Madrid with Ahora Madrid party.