In september 2020 werd het Allard Pierson verrijkt met de collectie Peter van Straaten, circa 25.000 tekeningen, stripstroken en strippagina’s, brieven en manuscripten. Een van de toezeggingen die bij de verwerving werden gedaan, was een tentoonstelling. Vijf jaar na zijn overlijden is het zo ver. In Misschien valt er wat te lachen herdenken we Peter van Straaten, de chroniqueur van het naoorlogse Nederland, en we kunnen gerust vaststellen dat zijn werk nog steeds ontzettend actueel en levend is.
Het was eind zomer 2013 toen Peter van Straaten contact met mij opnam. Hij wilde de originele tekeningen van zijn Vader & Zoon-strip schenken aan de stripcollectie van het Allard Pierson, onderdeel van de Universiteit van Amsterdam. Die stripcollectie is sinds 1970 gestaag uitgegroeid tot de grootste openbare stripcollectie van Nederland. Van Straaten wist dat we al de beschikking hadden over de originelen van Dick Bos van Alfred Mazure, van de eerste professionele tekenaar van Nederland, Henk Backer, maar ook over strips, pagina’s en tekeningen van vele andere stripmakers. Mede om die reden vond hij het Allard Pierson de meest geschikte plek voor Vader & Zoon. Ook het feit dat de tekeningen in Amsterdam zouden blijven, was voor Peter een belangrijke reden.
We maakten een afspraak om te bekijken waar het precies om ging. En zo bezocht ik hem en zijn vrouw Els Timmerman thuis. Na wat handen schudden, dat kon toen nog, en een gesprek met koffie en koekjes mocht ik mee zijn werkkamer in. Uiteraard lag daar op een tafel voor het raam (op het noorden natuurlijk) een half affe tekening. Maar daar kwam ik niet voor, ik moest de ladenkast bekijken die daar stond. Want die zat vol met tekeningen. Hij trok wat laden open om zijn getekende schatten te tonen. De meeste fans zouden hierop met een verbijsterd ‘oh’ of ‘ah’ hebben gereageerd. Ik reageerde uiteraard professioneel, hield me in en beperkte me tot ‘ja, heel mooi’ en ‘prachtig’ en ‘wanneer heb je dat gemaakt?’ Maar van binnen was ik wel degelijk aan het jubelen. Dit waren allemaal échte, originele tekeningen en de tekenaar liet ze me haast achteloos zien.
Wat mij direct vertederde waren de vogeldagboekjes uit zijn tienerjaren. Minutieus hield hij toen in gelinieerde schriften bij welke vogels en andere dieren hij tegenkwam als hij door de bossen en velden rond Arnhem trok, waar hij opgroeide. Die dagboekjes, maar ook de strips die hij toen tekende, laten zien dat Van Straaten tekende zoals een normaal mens ademt. Uit noodzaak, dag in, dag uit, hij kon niet anders en het werd almaar beter en mooier naarmate hij ouder werd. Toen ik hem vroeg wat hij met al die andere tekeningen ging doen, kon hij geen antwoord geven. Daar hadden hij en Els nog niet echt over nagedacht. Maar de suggestie om alles bij het Allard Pierson onder te brengen, viel goed. Want kort voor zijn overlijden liet hij via Els weten dat de gedachte dat na zijn dood bijna al zijn tekeningen bij elkaar zouden blijven een zeer troostrijke voor hem zou zijn. Peter overleed op 8 december 2016. De overdracht werd in september 2020 formeel bekrachtigd.
Hoewel het exacte aantal tekeningen nog niet officieel is vastgesteld, kunnen we er toch van uitgaan dat we naast de ruim vijfduizend stroken Vader & Zoon over nog ongeveer vijftien- tot twintigduizend tekeningen beschikken. Daarvan is het gros te rekenen tot Dagelijks Leven, de dagelijkse cartoon over u en mij en wat ons beweegt. Wat betreft de thematiek past dat uitstekend bij de strips van iemand als Gerrit de Jager, van wie het Allard Pierson eveneens ‘alles’ heeft.
In De Jagers Familie Doorzon volgden we in de jaren tachtig en negentig de dagelijkse beslommeringen van een in zekere zin doorsnee familie uit een willekeurige vinexwijk ergens in Nederland. En ook hier wordt, net als bij Vader & Zoon, de lezer een spiegel van het dagelijks leven voorgehouden. En daarmee hebben we ook meteen de legitimatie te pakken van het beschouwen van dit soort collecties als cultureel erfgoed. Immers, of het nu een satirische, humoristische kijk op de samenleving biedt of een kritische, dit soort strips toont ons wat er in een bepaalde periode in onze geschiedenis speelde, wat de thema’s van de discussies tussen ouders en kinderen waren, wat er allemaal in de hoofden van mensen omging en wat de tendensen in de samenleving waren. De enorme collectie van Peter van Straaten is voer voor psychologen, sociologen en onderzoekers op tal van andere gebieden, ook voor generaties na ons.